De gasprijs vloog lange tijd de lucht in. En daarmee de vraag naar alternatieven voor verwarmen met een cv-ketel. Die alternatieven zijn er genoeg, maar ze hebben bijna allemaal een duidelijk nadeel ten opzichte van de traditionele cv-ketel op aardgas. Ze zijn duurder in de aanschaf en installatie. Het antwoord op de vraag of je energierekening óók lager wordt, is: Ja! Als het goed is wel.
Lees vooral verder als je meer wil begrijpen over wanneer het dan goed is…
Nederland is een cv-ketel land bij uitstek. Bijna alle woningen in ons land hebben een gasaansluiting. De HR cv-ketel is in de afgelopen 43 jaar tot in de kleinste details doorontwikkeld om met zo min mogelijk gebruik van aardgas en elektriciteit zoveel mogelijk warmte te leveren voor verwarming van het huis. En daarbij levert hij ook nog eens onbeperkt en erg veel warm douchewater.
In de tijd dat het energielabel voor woningen verplicht werd, zag je dan ook vaak dat in woningen gashaarden en geisers vervangen werden door een moderne hoog rendement cv-combiketel voor verwarming en warm water. Dit werd vooral in het begin van dat tijdperk verkocht als een energiezuinig alternatief, omdat het in de systematiek van het energielabel een verbetering van wel twee of drie labelstappen op kon leveren.
Het extra ‘voordeel’ van de moderne ketels was meer comfort. Maar ook dat de consumenten die deze keuze maakten vaak met veel hogere energierekeningen werden geconfronteerd.
Waar ze voorheen enkel de gashaard aandeden wanneer ze in de ruimte waren en met een klein beetje warm water uit de geiser kort douchen, kwam comfort en gemak nu letterlijk uit de kraan gestroomd. Al dat comfort van de heerlijke harde grote warme douchestraal en altijd warme ruimtes, waar je ook in het huis bent, zorgde voor veel meer gasverbruik. Het nieuwe toestel was dan wel veel zuiniger met gas dan de oude gashaard en geiser, maar omdat er veel meer gebruik van werd gemaakt kregen mensen toch een veel hogere rekening. Dat was vooral in de sociale huursector een forse tegenvaller waar veel mensen erg boos over zijn geweest. Energiearmoede is geen nieuw fenomeen: het was toen al zichtbaar aanwezig.
Wat kunnen we leren van toen? Ligt de hoge energierekening op de loer nu we weer veranderingen nodig hebben in de manier waarop we onze woningen verwarmen en ons douchewater warm maken?
Laten we eens beginnen met hoe zuinig een warmtepomp is.
Als een warmtepomp goed gekozen en geïnstalleerd word en er is rekening gehouden met de nodige aanpassingen in de bestaande installatie in huis, dan kan hij tot wel vier keer zo zuinig zijn als een moderne cv-ketel.
Dat is ook nodig, want een warmtepomp is duurder in aanschaf en installatie. Hierdoor ben je pas richting het einde van de levensduur goedkoper uit. Voor cv-ketels geldt natuurlijk het zelfde, maar door het prijsverschil tussen gas en elektriciteit merk je het bij een warmtepomp sneller in je portemonnee.
De disclaimer is natuurlijk dat de gasprijs op dit moment bijna dagelijks veranderd. Hoe hoger de gasprijs, hoe sneller een warmtepomp je huis goedkoper warm maakt dan een cv-ketel. En reken er maar op dat het sluiten van de gaskraan in Groningen de gasprijzen alleen maar zal laten stijgen.
Heb je er ook wel eens over nagedacht wat er met de gasprijs en de vastrechtkosten gaat gebeuren wanneer er steeds minder mensen op het gasnetwerk aangesloten zijn? Je betaalt tenslotte gezamenlijk met alle aangesloten huishoudens de totale kosten voor het in stand houden van het netwerk. Als we niet oppassen betaal je straks honderd euro per maand voor je gas en driehonderd voor het vastrecht van je aansluiting. Je vraagt je dan meteen ook af of je nu echt blij moet zijn dat de gemeente een brief stuurt dat jouw wijk nog niet van het gas af gaat…
Aardgas is dus van de betrouwbare zekere en goedkope energiebron aan het veranderen in een dure onzekere bron voor de verwarming van je huis. Maar hoe zit dat dan met elektriciteit. Dat is toch veel duurder dan gas?
Zeker dat is vaak, maar lang niet altijd waar. Heb je de berichten gehoord en gelezen over negatieve elektriciteitsprijzen? Ik heb dit jaar al twee keer geld verdiend met het opladen van mijn auto, het bakken van een appeltaart en het doen van de was. Net als de veranderingen in de gasinfrastructuur en bijbehorende kosten, veranderd er ook veel in de elektriciteitsmarkt.
Je kan bijvoorbeeld met zonnepanelen zelf je stroom opwekken die je nodig hebt voor je warmtepomp. En als de saldering wordt afgebouwd kan je er voor kiezen om met batterijen en slimme software je verbruik in huis, de opwekking van stoom met je zonnepanelen en de inkoop van stroom uit het net zo op elkaar af te stemmen dat je dat op een zo goedkoop mogelijke manier doet. Je laadt je thuisaccu met je zonnepanelen op het moment dat de prijzen laag zijn en verkoopt deze stroom in de avond als de prijzen weer hoog zijn.
Kortom: waar je bij het gasnetwerk geen mogelijkheden hebt om invloed uit te oefenen op de kosten voor je energie, heb je dat bij elektriciteit wel. Je staat dus veel meer zelf aan het roer en kan invloed uitoefenen op wat het jou kost om je huis warm te houden en onder de regendouche te staan.
Om terug te komen op de goed ontworpen en geïnstalleerde warmtepompinstallatie moeten we het ook nog even hebben over onze installateurs. In Nederland zijn alle installateurs gewend aan de cv-ketel en daar weten ze dan ook alles van. We zijn als het ware het land waar elke installateur een Max Verstappen is in het installeren en onderhouden van cv-ketels. Ze kunnen hem bij wijze van spreken met hun ogen dicht monteren en in bedrijf stellen. Omdat we zo op de cv-ketel georiënteerd zijn, is er maar weinig ervaring opgedaan met andere installaties zoals de warmtepomp.
Er is een uitzondering op de regel en dat is de airco. Maar daar hebben we het in een ander artikel wel eens over. Een goed ontworpen en geïnstalleerde warmtepompinstallatie vergt van de installateurs andere kennis en kwaliteiten dan een installatie met een cv-ketel. En dat is nu net waar het mis kan gaan. Nieuwe dingen leren kost geld, tijd en moeite. En dus wordt er door veel installateurs voor gekozen om de stap naar deze installaties nog niet te zetten. Er worden de laatste jaren immers nog telkens meer cv-ketels verkocht dan het jaar daarvoor. Het is duidelijk zichtbaar dat veel huishoudens uit onzekerheid over de techniek, kosten, subsidies en regelgeving maar alvast hun cv-ketel vervangen.
Dat is helemaal niet erg, maar het verhaal hierboven laat zien dat het de reden kan zijn dat ze deze ketel veel sneller dan nodig toch weer gaan vervangen door een warmtepompinstallatie. Goed voor de omzet en zo houden we werk hoor ik de installateurs al denken. Hetzelfde effect mag je verwachten van de keuze voor een goedkope hybride warmtepomp die niet all-electric ready is. Deze zal in de meeste gevallen ook na het vervangen van glas en isoleren van het huis niet geschikt zijn om het huis volledig zonder hulp van een cv-ketel te verwarmen. Ook hier kan het dus nodig zijn om sneller dan verwacht toch nog aanvullende maatregelen te nemen of de installatie al weer te vervangen. Zonde van je geld.
Nieuwe dingen doen kost geld, tijd en moeite. Er worden sneller fouten gemaakt en het duurt vaak wat langer om de hele installatie optimaal te laten functioneren. Als deze dingen zie je terug in de prijs voor een warmtepompinstallatie. Een installateur met veel ervaring kan zijn prijs laten zakken of meer marge maken omdat hij het leergeld van de begin periode al betaald heeft. Wees dus kritisch op de ervaring van je installateur of op zijn servicegerichtheid in de periode dat hij bij jouw woning zijn ervaring opdoet.
Je energierekening hoger laten worden gaat vaak vanzelf om hem lager te krijgen moet je wat moeite willen doen. Met aandacht voor wat nodig is komt het ook deze keer weer goed. Met een beetje geluk en oplettendheid zelfs zonder dat we de lessen uit het verleden hoeven te herhalen.
Dit is een column in de serie van duurzaamheidsexpert Yuri Pelser. Lees alle columns van Yuri.
Yuri Pelser is expert op het gebied van verduurzaming van woningen. Met zijn bedrijf werkt hij aan verschillende projecten waarbij duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen en innovatie een belangrijke rol spelen.
