Het afscheid van de cv-ketel doet pijn

Het afscheid van de cv-ketel doet pijn. Vaak is de reactie van mensen die vragen naar wat een warmtepomp kost iets in de trant van ‘wauw dat is veel geld!’ of ‘Echt niet dat ik zoveel ga betalen’ en ook wel eens voor iemand die verder vooruit kijkt ‘Moet ik dan over 15 jaar weer zo veel betalen?’

Tja, dat is wel wat het is beste lezer. Een beetje all-electric warmtepompinstallatie kost, afhankelijk van wat er allemaal bij komt kijken, al snel tussen de € 20.000 tot €25.000. En als je dan voor een bodembron kiest omdat je de buitenunit niet wil zien en horen, wordt het al snel € 30.000 tot € 35.000 euro.

De uitzondering op deze regel is de lucht/lucht ‘airco’ warmtepomp die ik in de vorige column uitvoerig besproken heb.

Die bodembron is wel aantrekkelijk, omdat hij zo goed als gratis koeling geeft en een heel stabiel rendement oplevert voor je warmtepomp. Dat maakt een systeem met een bodembron in gebruik vaak goedkoper en daarmee aantrekkelijker. Je moet er dan wel de extra investering voor over hebben en op kunnen brengen. 

Natuurlijk kan het altijd goedkoper. Je kan voor een goedkoper merk kiezen en de optimalisatie weglaten die nodig is om de warmtepomp goed samen met je bestaande installatie te laten functioneren. Helaas gaat dat wel bijna altijd ten koste van het rendement van de installatie en wordt het systeem duurder in gebruik.

Ook al eerder genoemd: optimaliseren = investeren.

We zijn in Nederland nogal verwend met ons aardgas en de supergeoptimaliseerde cv-ketel die altijd genoeg kracht heeft om je regendouche te voeden en je huis warm te stoken. Daarnaast is de hele installatiebranche volledig ingericht op deze installaties en kennen ze de cv-ketel van haver tot gort. Dat maakt dat werken met cv-ketels gewoon minder tijd en moeite kost. De onbekendheid met warmtepompen is een onderdeel van de hogere kosten. Risico’s worden afgedekt en de extra tijd die de installatiewerkzaamheden kosten ten opzichte van een cv-ketel worden in de offerte doorberekend. Dan hebben we het nog niet over alle apparatuur die er bij een goed functionerende warmtepompinstallatie komt kijken. Denk aan buffervaten, boilers, regelaars, pompen, dikkere leidingen, buitenunit, binnenuit en zo kan ik nog wel even doorgaan. Allemaal nodig om die o-zo-fijne en voor onze installateur-om-de-hoek eenvoudige cv-ketel te vervangen.

Waar kan je dan nog meer voor kiezen als de hoge investering een te groot struikelblok is? Tja, wat je vaak ziet wanneer je op vakantie bent zijn houtkachels en zelfs cv-installaties gestookt op hout. Het klinkt als een logisch en aantrekkelijk alternatief.

Was het niet zo dat als je zelf geen bos bezit, en we allemaal overstappen op het stoken van hout, dat dit hout dan ook heel duur wordt? En meteen weer als alternatief afvalt. Dan heb ik het nog niet eens over alle andere nadelen die je kan bedenken bij het stoken op hout.

Maar er zijn toch nog wel meer alternatieven naast hout, de warmtepomp en stadsverwarming? Zeker die zijn er. En kosten in aanschaf vaak ook veel minder dan de gemiddelde warmtepomp. Je kan denken aan een elektrische cv-ketel, infraroodpanelen of zelfs elektrische radiatoren. Stuk voor stuk producten die vaak in massa geproduceerd worden en eenvoudig zijn om te installeren. Op naar de bouwmarkt: auto volladen, een weekeindje klussen en klaar is Kees, Clara, Jan of Jet.

Was het maar zo eenvoudig!

Al deze producten hebben met elkaar gemeen dat ze een rendement hebben van ongeveer 100%, dus 1 kW elektriciteit wordt dan ongeveer 1 kW warmte. Wauw, dat is toch een topprestatie: er gaat helemaal niets verloren? Zeker dat is best indrukwekkend. Maar een goed functionerende warmtepomp kan we een rendement van 500% hebben. Met 1 kW elektriciteit maakt de warmtepomp, samen met de warmte die hij uit zijn bron haalt, wel 5 kW warmte. En daarmee wordt hij dus veel goedkoper in gebruik dan de elektrische producten die een rendement hebben van 100%. Het voert te ver om in deze column in te gaan op alle technische details die bij de keus voor een warmtepomp of het alternatief komen kijken.

De alternatieven worden aantrekkelijker wanneer je hele goedkope stroom beschikbaar hebt op de momenten dat je warmwater en verwarming nodig hebt. Laten dat nu net de momenten zijn dat de zon het minst schijnt en dus onze zonnepanelen het minst opleveren.

Oké, dan doen we toch nog een setje thuis batterijen en een grote boiler erbij om de stoom van overdag en van de zomer op te slaan zodat we die later kunnen gebruiken. Goed plan. De stroom van de zomer opslaan voor de winter vraagt een paar zeecontainers vol batterijen. Ik neem aan dat we deze optie af kunnen strepen aangezien deze investering ver boven het kopen van een warmtepomp met bodembron uit zal komen en je geen vergunning krijgt voor de plaatsing van deze XXXXXL-thuisbatterij.

Stroom overdag opslaan voor de avond en nacht kan natuurlijk wel prima. Reken momenteel op ongeveer € 1000 per kW voor het aanschaffen van een thuisbatterij. As je gaat rekenen zal je er al snel achter komen dat de investering al snel oploopt naar het niveau van een warmtepomp. Wanneer je de combinatie van zonnepanelen, thuisbatterij, grote boiler en elektrische ketel kan uitbreiden met een slim energiemanagementsysteem én je kiest voor een dynamisch energiecontract dan is de businesscase wel al weer snel sluitend te maken. Je kan dan immers je goedkope zonnepanelenstroom van overdag in de avond weer duur verkopen. Maar ja als je dat doet, wil je zoveel mogelijk van die stroom verkopen en niet in je eigen huis gebruiken.

Verdorie moet ik dan toch nog een al-electric warmtepomp aanschaffen? Ja ik denk het wel.

Dit is een column in de serie van duurzaamheidsexpert Yuri Pelser. Lees alle columns van Yuri.