Inmiddels is het een pandemie: het coronavirus is wijdverspreid en heeft wereldwijd al aan duizenden mensen het leven gekost. Ik voel me haast moreel bezwaard om me dan af te vragen wat de impact van corona is voor duurzaamheid. Maar er worden zoveel drastische maatregelen genomen – minder vluchten, fabrieken dicht, mensen die niet meer forenzen – dat ik toch nieuwsgierig ben of de corona-uitbraak ook een positieve kant heeft: zijn de gevolgen van corona goed voor het klimaat?
China duurzamer door corona: uitstoot met een kwart omlaag
Laten we beginnen met China, waar het virus zich als eerst wijd verspreidde. Het land met de hoogste CO2-uitstoot ter wereld, namelijk 13 Gigaton per jaar. Dit is een kwart van de wereldwijde uitstoot van 51 Gigaton per jaar.
China heeft al wekenlang bedrijven en fabrieken gesloten en er is 80% minder vliegverkeer. Dit betekent nogal wat voor de uitstoot van broeikasgassen, geschat wordt dat deze ongeveer 25% lager is per dag.
Een studie van Carbonbrief laat bovendien het volgende zien:
- 36% minder kolen verbruikt in kolencentrales
- 15% minder staal geproduceerd
- 37% minder stikstof in de lucht
- 34% minder inzet van olieraffinaderijen
Zeker vier weken lang is de uitstoot van China drastisch lager geweest wat neerkomt op een besparing van zo’n 0,2 Gigaton CO2-equivalenten*. En dit gaat nog steeds door. Fabrieken schijnen langzaam weer op te starten maar veel internationaal vliegverkeer is er nog steeds niet.
Is 0,2 Gigaton veel? 0,2 Gigaton is een wereldwijde besparing van 6% per dag. Zou China vanaf vandaag weer op volle kracht broeikasgassen de lucht in pompen, dan heeft deze lockdown 0,5% besparing op jaarbasis opgeleverd. Dan klinkt het ineens veel minder, maar toch is dat aanzienlijk. Bovendien is China alles behalve op volle kracht aan het doorvervuilen dus wie weet wordt dit nog wel 1%. Nog een andere vergelijking: 0,2 Gigaton is ook de uitstoot van heel Nederland in een heel jaar!
Ook interessant: de smog in China is vrijwel verdwenen doordat minder kolen worden verbrand, mensen minder auto rijden en fabrieken dicht zijn. Dit is te zien op de satellietbeelden van NASA hierboven. Goed voor de natuur en in een land waar jaarlijks 1 miljoen mensen sterft door luchtvervuiling, kan dit ook veel mensenlevens redden.
Hoe zit het met de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen ten tijde van de corona-uitbraak?
Ook in en buiten Europa zijn er verschillende landen die drastische maatregelen nemen die duurzaam voor het klimaat zijn: bedrijven dicht, fabrieken dicht, evenementen afgelast en minder vliegverkeer. Ook Nederland heeft sinds een paar dagen dergelijke maatregelen genomen, wat bijvoorbeeld al te zien is op de weg: er staan bijna geen files meer. Hoeveel uitstoot blijft onze planeet hierdoor bespaard?
Dit narekenen is niet makkelijk en ik kan er ook geen informatie over vinden. Ik kan me ook wel voorstellen dat andere dingen – de volksgezondheid en zo, ik noem maar iets – prioriteit hebben. Hoewel de economische gevolgen wel dagelijks worden doorgerekend, dat dan weer wel. (Maar grappig genoeg zegt de economie indirect weer iets over duurzaamheid: een slechte economie en weinig groei equals minder uitstoot, zo heeft de kredietcrisis laten zien.)
Anyway, laten we eens kijken welke gevolgen van de corona-pandemie positief voor het klimaat zijn:
- vliegverkeer is in februari wereldwijd 5% minder (en dat zet voorlopig wel zo door)
- minder gemotoriseerd verkeer de weg op
- minder mensen op cruiseschepen (waar je footprint meer dan het dubbele is dan op normale dagen)
- minder energie nodig voor bedrijven en fabrieken
- er worden minder spullen gefabriceerd dus minder winning van grondstoffen nodig
- spullen en eten worden meer lokaal gekocht
Wat betreft spullen (een van de grootste vervuilers, voor de gemiddelde Nederlander zelfs de grootste) is het heel lastig een inschatting te maken, maar ik denk dat de impact groot kan zijn. De fabrieken in China liggen nagenoeg stil waardoor we in Europa en de rest van de wereld veel spullen of onderdelen niet of later krijgen. Ondertussen kopen we dus -wellicht onbewust- dingen die uit andere landen komen. Daardoor gaat de verkoop van Nederlandse of Europese spullen procentueel gezien omhoog, omdat de fabrieken daar nog volop draaien, wat gunstig voor het klimaat zou kunnen zijn.
Ook uitstel van uitstoot is gunstig voor het klimaat
Mocht de wereld over korte tijd weer doorgaan met z’n business as usual wat betreft de uitstoot van broeikasgassen, ook dan is deze tijdelijke stop gunstig geweest. In de tijd dat de kolencentrales en het vliegverkeer stilstonden, is er volop doorontwikkeld aan groene energie en duurzame producten. Daarnaast gaan we ook anders nadenken over bepaalde zaken.
Gedragsverandering door het coronavirus richting duurzamer leven
We moeten op dit moment allemaal ons gedrag aanpassen, en dat nieuwe gedrag is best wel duurzaam. We kunnen momenteel nog maar moeilijk op reis, vliegen kun je bijna vergeten. Zo gaan mensen duurzame alternatieven zoeken: een keertje niet op vakantie maar thuisblijven bevalt misschien wel heel goed, of we kiezen een keer voor de trein. Denk eraan dat mensen op dit moment ook nauwelijks reizen boeken – ook al liggen die in de toekomst. Misschien even op safe spelen en kiezen voor een weekje Texel deze zomer in plaats van naar Thailand?
Ook dichter bij huis moeten we ons reisgedrag aanpassen. RIVM geeft duidelijk aan dat we zo veel mogelijk thuis moeten werken en bij klachten überhaupt niet de deur uit moeten gaan. Zo gaan we veel minder de weg op en ook dit kan (ok, ik geef toe dat ik een rasoptimist ben) leiden tot gedragsverandering op langere termijn. Dat thuis werken bevalt misschien wel heel goed, zodat we ook in de toekomst minder in de file gaan staan.
Corona laat zien hoe de wereld kan samenwerken, ook in de strijd tegen klimaatverandering
Er wordt vaak beweerd dat klimaatverandering niet tegen te gaan is, dat drastische maatregelen niet mogelijk zijn. De uitbraak van het coronavirus laat nu zien dat dit wel degelijk mogelijk is! Politiek en bedrijfsleven werken samen om ervoor te zorgen dat het virus zo min mogelijk verspreidt. Ineens lijkt alles mogelijk: bedrijven gaan dicht, mensen werken thuis, er wordt minder gevlogen.
Een dergelijk drastische aanpak om klimaatverandering tegen te gaan lijkt me behoorlijk onwenselijk, het heeft veel te veel negatieve gevolgen, bijvoorbeeld voor de economie. Maar een drastische aanpak die weloverwogen over enkele jaren wordt geïmplementeerd zou toch fantastisch zijn?
Ik hoop dat dit vreselijke virus ook een positieve kant heeft en dat we ons gedrag blijvend aanpassen, en politici en bedrijven kansen zien voor duurzame transities en samenwerking.
*broeikasgassen worden vaak gemeten in CO2-equivalenten, waarin andere broeikasgassen om worden gerekend naar de impact die CO2 heeft op het broeikaseffect. Zo is methaan bijvoorbeeld 14 CO2-equivalenten.
Bronnen
www.europarl.europa.eu/news/nl/headlines/society/20180301STO98928/uitstoot-van-broeikasgassen-per-land-en-per-sector-infografiek
www.carbonbrief.org/analysis-coronavirus-has-temporarily-reduced-chinas-co2-emissions-by-a-quarter
www.solarquotes.com.au/blog/coronavirus-coal-power
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/nieuws/2020/03/12/nieuwe-maatregelen-tegen-verspreiding-coronavirus-in-nederland

Ik ben Robin Boelsums, een doodnormale 30-er met een flinke interesse in duurzaamheid en alles wat daarmee te maken heeft. Ik vind duurzaamheid heel belangrijk en ik ben tegelijkertijd kritisch. Je leest zoveel duurzame tips, hebben ze echt allemaal zoveel zin? Draag je daarmee echt bij aan een betere planeet? Dat zoek ik uit, het liefst onderbouwd met cijfers en mijn eigen ervaringen. Ik zoek naar de duurzame tips die zinvol zijn, veel impact hebben en redelijk simpel in te passen in je leven. Mijn missie is om jou te inspireren je leven op een simpele manier te verduurzamen op een manier die bij jou past.
Super interessant stuk! Heel knap hoe je van alle informatie zo’n duidelijke beschrijving hebt gemaakt, ik ga je blogs volgen! Ik ben zelf ook erg geïnteresseerd in duurzaamheid en daarom doe ik mijn afstudeeronderzoek bij greenSand.