6 redenen voor een thuisbatterij

Voor veel mensen is een thuisbatterij nog een onbekend fenomeen. Met dit artikel brengen we daar verandering in. Je leert wat een thuisbatterij is en hoe deze werkt, maar vooral: waarom zou je nu eigenlijk een thuisbatterij aanschaffen? En kun je niet gewoon beter wachten tot je je auto als thuisbatterij kunt gebruiken? In dit artikel zet ik de 6 redenen om een thuisbatterij aan te schaffen op een rij.

Serie over thuisbatterijen
Dit artikel is onderdeel van een vierluik over thuisbatterijen. Deze serie wordt mede mogelijk gemaakt door de Zonneplan Nexus thuisbatterij. De Zonneplan Nexus laadt en ontlaadt volledig automatisch op verschillende energiemarkten en is daarmee superieur in zowel verdiensten als in zijn bijdrage aan de energietransitie.

Andere artikelen in deze serie
1. Wat is een thuisbatterij is en hoe werkt hij?
2. Hoe maakt een thuisbatterij je duurzaam, én verdien je er geld mee?
3. Wat kost een thuisbatterij en wat levert hij op?
4. De grote thuisbatterij buyers guide: welke thuisbatterij moet je kopen?

Liever kijken of luisteren?

Kijk of luister dan aflevering 19 van de Groene Nerds op YouTube of via je favoriete podcastspeler, zoals Apple Podcasts en Spotify.

---

Wat is een thuisbatterij?

Een thuisbatterij is in de basis een batterij die aangesloten is op je huis. Je kunt de batterij opladen. Dat kan met stroom die jezelf opwekt met je zonnepanelen, maar ook gewoon met stroom van het elektriciteitsnet. Een thuisbatterij kan ook ontladen, dat wil zeggen dat hij stroom kan terugleveren aan je huis en aan het elektriciteitsnet.

De 6 voordelen van een thuisbatterij

Met een thuisbatterij kan je dus stroom opslaan om die op een later moment te gebruiken. Waar is dat nu goed voor? Een thuisbatterij kan op verschillende manieren waardevol voor je zijn. Wij onderscheiden de volgende 5 redenen om een thuisaccu te nemen:

1. Autonomie
   Autonomie is zelfbeschikking, vrij zijn van externe aansturing of invloeden. Veel mensen streven naar onafhankelijkheid. Met een thuisbatterij kun je beter voorzien in je eigen energiebehoefte en ben je minder afhankelijk van het stroomnet en energieprijzen. In extremis zou je zelfs volledig onafhankelijk zijn. Off-grid wordt dit genoemd.
2. Backup c.q. noodstroomvoorziening
   Met een thuisbatterij als backup of noodstroomvoorziening ben je beschermd tegen stroomuitval. Gelukkig hebben we in Nederland een heel stabiel stroomnet waar er weinig sprake is van stroomuitval. Toch kan het prettig zijn om bij stroomuitval uit je batterij te kunnen putten zodat je niet in het donker zit. Bijvoorbeeld als je in een gebied zit met veel netcongestie.
3. Duurzaamheid
   Een thuisbatterij kan er voor zorgen dat er meer hernieuwbare stroom wordt gebruikt en minder stroom uit fossiele brandstoffen. Ons stroomnet is een spel van vraag en aanbod, waarbij hernieuwbare, goedkope energie als eerste wordt gebruikt. Als de zon schijnt is er een overschot aan zonnestroom beschikbaar. Ook op andere manieren kan er onbalans tussen vraag en aanbod ontstaan op het stroomnet. Een thuisbatterij kan helpen om deze onbalans te verminderen, door bij overschot hernieuwbare stroom op te slaan en deze tijdens schaarste terug te leveren.
4. Geld verdienen of geld te besparen
   Er zijn verschillende manieren om geld te verdienen met een thuisbatterij. De meeste hebben te maken met de toepassingen voor duurzaamheid. Door de zelfconsumptie van je zonnepanelen te vergroten hoef je minder een beroep te doen op de duurdere stroom van het elektriciteitsnet. Daarnaast kun je met een thuisbatterij verdienen door in te spelen op dynamische energieprijzen. Door bij lage prijzen op te laden (‘in te kopen’) en bij hoge prijzen te ontladen (’te verkopen’) wordt je in feite een handelaar op de energiemarkt. Je kunt ook kosten besparen door te voorkomen dat je een zwaardere aansluiting nodig hebt, zie ‘Peak shaving’.
5. Peak shaving
   Deze use case is vooral interessant voor relatief grotere huizen en bedrijven. Peak shaving betekent het aftoppen van de pieken van je stroomgebruik en teruglevering. Maar wat heb je daar aan? Dat heeft alles te maken met je aansluiting op het elektriciteitsnet. Door de toppen van je gebruik te limiteren, kun je met een kleinere aansluiting overweg en zo kosten besparen.
6. Het is leuk
   Als groene nerd is het bovenal heel leuk om te experimenteren met een thuisbatterij en deze zo aan te sturen zoals jij wilt.

Hoe helpt een thuisbatterij hierbij?

Zo maakt een thuisbatterij je autonomer

Met een thuisbatterij kun je meer van je zelf opgewekte stroom gebruiken, en zo ben je minder afhankelijk van het stroomnet, energieprijzen en overheidsbeleid. Dit is wel behoorlijk kostbaar, en vraagt om een combinatie van een zuinige woning, voldoende opwek en een erg grote thuisbatterij. Daarnaast dien je te beschikken over een goed afgestemd Home Energy Management System (HEMS) om dat allemaal goed op elkaar af te stemmen. Volledig off-grid leven is daarom niet echt reëel en in ieder geval heel kostbaar. In de praktijk helpt een thuisbatterij je daarom vooral om minder afhankelijk zijn van het stroomnet en de energieprijzen.

Een thuisbatterij als noodstroomvoorziening

Sommige thuisbatterijen kunnen ook functioneren als backup of noodstroomvoorziening. Wel vergt dit meer dan alleen de aanschaf van een thuisbatterij: er zullen ook aanpassingen gedaan moet worden in de meterkast. Wel is het goed om onderscheid te maken tussen korte en langdurige stroomuitval. Reëel gezien kun je het met een thuisbatterij enkele uren tot maximaal enkele dagen volhouden. Hoe lang je het vol kunt houden hangt uiteraard af van hoe zuinig je huis is en wat de capaciteit van je thuisbatterij is. Voor kortstondige stroomuitval is een thuisbatterij als noodstroomvoorziening dus zeker geschikt, maar als de zombies het stroomnet platleggen hou je het geen weken vol.

Zo maakt een thuisbatterij je duurzamer

Met een thuisbatterij kun je in verhouding meer duurzaam opgewekte stroom gebruiken. Daarmee gebruik je in verhouding dus minder stroom die met fossiele brandstoffen is opgewekt, zoals gas of kolen. Dit kan op een tweetal manieren:

1. Door de zelfconsumptie van je zonnestroom te vergroten

Je kunt de batterij opladen met stroom die je opwekt met je zonnepanelen, zodat je deze op een later moment kunt gebruiken. Door zoveel mogelijk je eigen opgewekte stroom te gebruiken, door deze direct of uitgesteld (m.b.v. de batterij) te gebruiken, hoef je minder beroep te doen om stroom uit het stopcontact en gebruik je in verhouding meer hernieuwbare energie.

De salderingsregeling haalt de prikkel om dit te doen nu weg als jij een normaal energiecontract hebt. Salderen houdt in feite in dat het overschoot wat je zonnepanelen opwekken kan wegstrepen tegen het stroomgebruik in de winter. Dat haalt de financiële prikkel weg om deze zoveel mogelijk zelf te gebruiken. Zodra salderen wordt afgebouwd, zal het wel meer gaan lonen om zelf je eigen zonnestroom te gebruiken.

Wel goed om even te verduidelijken wat een thuisbatterij wel en niet kan overbruggen:

1. Dag vs. nacht: ja een thuisbatterij is zeer geschikt om dag en nacht te overbruggen
2. Zonnige of winderige dagen vs. dagen met weinig hernieuwbare stroom: ja een thuisbatterij kan enkele dagen overbruggen
3. Zomer vs. winter: nee, de capaciteit van thuisbatterijen is niet groot genoeg om zonnestroom van de zomer voor de zonarme maanden te bewaren.

2. Door in te spelen op onbalans tussen vraag en aanbod op de energiemarkt

Met een thuisbatterij kun je inspelen op dynamische energieprijzen. Door op te laden bij lage energieprijzen, die zich veelal voordoen bij veel hernieuwbare energie, en te ontladen bij hoge energieprijzen, die zich veelal voordoen bij veel stroom uit fossiele brandstoffen, draag je je steentje bij aan de energietransitie. Het interessante van deze optie is, is dat je dus helemaal geen zonnepanelen hoeft te hebben om toch bij te dragen aan duurzaamheid.

Dynamische energieprijzen zijn energieprijzen per uur. Je betaalt dan dus voor elk uur een andere prijs. Deze prijs is het resultaat van vraag en aanbod. Is er veel hernieuwbare energie dan zijn de prijzen laag. Door op dat uur meer stroom te gebruiken, gebruik je dus relatief meer stroom uit zon en wind. En omgekeerd, door tijdens dure uren terug te leveren zorg je dat er minder fossiele energie nodig is. Voor meer uitleg verwijs ik je naar deze explainer over hoe duurzaam dynamische energieprijzen zijn.

Dynamische energieprijzen zijn het resultaat van de zogeheten day-ahead markt. Maar ook op de dag zelf wordt er nog stroom verhandeld. Deze intra-day of onbalansmarkten kennen allemaal hun eigen voorwaarden maar dragen allemaal bij aan het balanceren van vraag en aanbod. In een volgend artikel ga ik dieper in op deze markten.

Geld verdienen met een thuisbatterij

Er zijn diverse manieren hoe je met een thuisbatterij geld kunt verdienen, of geld kunt besparen.

1. Door je zelfconsumptie te verhogen
   Veel huishoudens wekken inmiddels zelf stroom op met zonnepanelen op het dak. De meeste opbrengst vindt echter plaats op momenten waar zelf niet de meeste behoefte hebben aan stroom. De piek van ons verbruik ligt in de ochtend, en in de avond. Zonne-energie is er echter vooral overdag. Nu is dat nog prima voor de meeste Nederlanders, omdat je kunt salderen. Salderen draait om de stroom die je niet direct zelf verbruikt. Voor de stroom die je teruglevert krijg je in feite dezelfde vergoeding als je betaalt voor gebruik. Hier is dus geen business case voor een thuisbatterij.
   
   Maar salderen gaat worden afgebouwd. Vanaf 2025 mag je nog maar 64 procent van je opwek salderen. Vanaf dat moment komt er een prikkel om je zelfconsumptie te vergroten. En dan wordt een thuisbatterij interessanter.
   
   Lever je netto terug? Dat wil zeggen: lever je op jaarbasis meer stroom aan het net dan je gebruikt? Alles wat je netto teruglevert, mag je niet salderen. Daarvoor geldt een terugleververgoeding van je energiemaatschappij. Die vergoeding is echter veel lager dan wat je betaalt voor gebruik. Bij veel overschot van zonne-energie wordt een thuisbatterij ook interessant.
2. Inspelen op dynamische energieprijzen
   Met dynamische energieprijzen variëren de kosten van elektriciteit per uur op basis van de vraag en aanbod. Is de energievraag relatief laag en is er veel hernieuwbare energie beschikbaar, dan is de stroom goedkoop (bv. overdag in een zonnig weekend). Is de vraag naar stroom hoog en is er weinig zon of wind, dan wordt er voor de stroomvoorziening relatief veel gas en kolen gebruikt en zijn de stroomprijzen relatief hoog. Met dynamische energieprijzen is er prijsprikkel om stroom te gebruiken als deze goedkoop is en juist niet als die duur is. Omgekeerd stimuleert het om tijdens lage energieprijzen niet terug te leveren en bij hoge energieprijzen juist wel. Met een thuisbatterij kun je hier slim op inspelen door de batterij op te laden bij lage energieprijzen, en te ontladen als de stroomprijzen hoog zijn.
3. Inspelen op onbalans
   Dynamische energieprijzen zijn het resultaat van de zogeheten day ahead markt. Maar er zijn ook nog andere energiemarkten, zoals de intraday en onbalansmarkten. In een volgend artikel ga ik dieper in op deze markten en de verdiensten die er te behalen vallen. In tegenstelling tot de day ahead markt, zijn deze markten niet toegankelijk voor particulieren. Het is echter voor te stellen dat er partijen, en dan in het bijzonder energieleveranciers, gaan komen die als tussenpartij gaan fungeren.
4. Peak shaving
   Door een batterij in te zetten voor peak shaving, is het mogelijk om kosten voor de netaansluiting uit te sparen. Dit geldt wel vooral voor grote huishoudens en bedrijven. In de volgende paragraaf lees je meer over peak shaving.

Zo helpt een thuisbatterij met peak shaving

Ik heb deze use case apart genoemd, maar eigenlijk valt deze ook in de bakjes ‘geld verdienen’ en ‘duurzaam’. Maar tegelijkertijd is het van een andere aard. Peak shaving betekent zoals gezegd het aftoppen van de pieken van je stroomgebruik en teruglevering. Dat kent een aantal toepassingen:

1. Netverzwaring voorkomen
   Je hebt vast wel eens gehoord over een 1-fase of 3-fase aansluiting. Met een 3-fase aansluiting vergroot je de capaciteit van je meterkast om stroom te gebruiken of terug te leveren. Dit wordt netverzwaring genoemd. Als jij veel gebruikt, bijvoorbeeld omdat je thuis je auto laadt, dan is een 3-fase aansluiting prettig omdat je sneller kunt laden. Van 1-fase naar 3-fase gaan kost je installatiekosten maar je vaste kosten gaan niet omhoog.
   
   Wil je nog meer capaciteit, bijvoorbeeld omdat je meerdere auto’s hebt, een krachtige warmtepomp, elektrisch kookt, etc, dan kun je je standaard 3x25A aansluiting upgraden naar bv. 3x35A of 3x50A of zelfs 3x80A. Wil je upgraden van een 3x25A, dan ga je wel extra betalen. Bij Enexis betaal je voor de overstap naar 3x35A 1.380 euro per jaar extra, en als je naar 3x50A gaat betaal je liefst 2.220 euro per jaar extra. Dat is nog los van de eenmalige installatiekosten. Door pieken in je stroomgebruik te verminderen, kan je voorkomen dat je je aansluiting moet verzwaren, wat dus aanzienlijk in de kosten scheelt.
   
   Gezien dit vooral speelt als je veel stroom gebruikt, is deze use case met name interessant voor grote huizen en bedrijven.
   
   Los van de extra kosten zijn er momenteel ook enorme wachttijden voor netverzwaring. Een extra reden om netverzwaring te voorkomen.
2. Het vermindert het congestieprobleem
   Het is steeds drukker op ons elektriciteitsnet. Zo druk, dat het een probleem is. Dit wordt het congestieprobleem genoemd. Tijdens spitsuur kan het daardoor zo druk worden dat het ‘mis gaat’. Tijdens zonnige dagen gebeurt het steeds vaker dat door de massage teruglevering van zonne-energie door zonnepanelen, het zo druk wordt dat de omvormers uitvallen. Met peak shaving verminder je de extremen van je stroomverbruik en teruglevering, zodat je respectievelijk minder stroom van het net vraagt of minder stroom het net op stuurt.

Een thuisbatterij is leuk

Ik kan uit eigen ervaring vertellen dat een thuisbatterij erg leuk is. Ik kan er persoonlijk erg van genieten dat ik weet dat er op zolder een thuisbatterij continu voor mij aan het werk is om er voor te zorgen dat ik bijdraag aan de energietransitie. En tegelijkertijd, als een soort handelaar voor mij aan het verdienen is.

Maar wat een thuisbatterij erg leuk maakt voor mensen met een beetje technische kennis, is dat je ze ook op allerlei manieren kunt aansturen. Zeker als je zelf kunt programmeren, kun je hem helemaal afstemmen op jouw wensen. Heb je ook elektrotechnische kennis, dan is het zelfs mogelijk om je thuisbatterij zelf te bouwen.

Hoe staat het met de adoptie van thuisbatterijen in Nederland?

We staan nog echt aan het begin van de adoptiecurve van de thuisbatterij. Het is echt nog een ding van de groene nerds. Op basis van een rondvraag bij experts, is onze schatting dat er enkele duizenden huishoudens tot hooguit 25.000 huishoudens beschikken over een thuisaccu. Daarmee zit je ruim onder de 1% van alle Nederlandse huishoudens, en duidelijk nog in het ‘Innovators’-segment van het adoptiemodel van Rogers. Deze innovators staan vooraan bij het uitproberen van nieuwe diensten en producten. Zij omarmen verandering en innovatie en durven risico te nemen.

Wordt de elektrische auto de thuisbatterij van de toekomst?

Er wordt in de media veel geschreven over de elektrische auto als thuisbatterij van de toekomst. Laatst nog toen het Algemeen Dagblad schreef: “Je elektrische auto als thuisbatterij: ‘Terugleveren van energie kan je 1000 euro per jaar opleveren’.” We hebben het dan vaak over Vehicle To Home (V2H) of Vehicle To Grid (V2G). Het idee van de auto als thuisaccu is zeer interessant. Je auto beschikt immers al over een zeer grote batterij. Met zo’n enorme batterij kun je flink wat hernieuwbare of goedkope stroom opladen om op een later, duurder, moment te gebruiken of terug te leveren.

Een rondgang langs de experts, Harold Halewijn, Dennis van der Meij en Henri Lootens, leert ons dat de elektrische auto als thuisbatterij zeker een positieve rol kan gaan spelen in de toekomst, maar dat we die zwaar overschatten. De elektrische auto als thuisbatterij wordt om een aantal redenen overschat:

• Geen eigen oprit
  Om met de praktische bezwaren te beginnen: slechts 45 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een eigen oprit. Dat maakt het voor de overige 55 procent van de huishoudens vaak onmogelijk om de auto als thuisbatterij in te zetten. Een oplaadkabel over het stoepje kan wel even om de auto te laden, maar continu is een ander verhaal. Bovendien zijn kabels die geschikt zijn voor bi-directioneel laden veel dikker.
• De auto is niet altijd beschikbaar
  Een elektrische auto wordt vaak een batterij op wielen genoemd. Die wielen zorgen er echt wel voor dat hij met regelmaat niet beschikbaar is als thuisbatterij. Of jij je elektrische auto als thuisbatterij kan inzetten, hangt erg af van je leefwijze. Werk je vooral thuis en staat de auto dus vaak voor de deur dan zal het goed werken. Maar ben je vaak overdag van huis met de auto, dan mis je de mogelijkheid om je zonnestroom op te slaan.
• Auto’s ondersteunen het (nog) niet
  Met enige regelmaat komt er in het nieuws een auto voorbij waarvan wordt geschreven dat die bi-directioneel laden ondersteunt en daarmee als thuisbatterij zou kunnen functioneren. Als je even verder leest blijkt die auto vaak niet V2G of V2H te zijn, maar V2L. Dit staat voor Vehicle To Load, en wordt door Henri Lootens gekscherend ook wel Vehicle To Tosti genoemd. Het betekent dat jouw elektrische auto een stopcontact heeft waarmee je andere apparaten zoals een elektrische fiets, laptop of bladblazer kunt opladen.
• Juridische hoepels & garantie
  Autofabrikanten staan ook niet te springen om V2G en V2H te faciliteren. Extra gebruik van de autobatterij zal er bijvoorbeeld voor zorgen dat de accu sneller degradeert (slechter wordt). Wat doet dat met je garantie op de autobatterij? Zo dicht Tesla-oprichter Elon Musk weinig waarde toe aan de elektrische auto als thuisbatterij. Andere automerken kiezen ervoor om de autobatterij slechts voor een deel beschikbaar te maken voor bi-directioneel laden. Daarbij: hoe gaat het verzekeringstechnisch werken als er thuis kortsluiting ontstaat bij teruglevering vanuit je auto?
• Bi-directionele laadpalen zijn duur en groot
  Toegegeven, adoptie van een technologie zorgt ervoor dat de prijzen dalen. Feit is wel dat een normale laadpaal nu zo’n 700 euro kost. Maar dat is een AC laadpaal (wisselstroom). Voor bi-directioneel laden heb je een DC laadpaal (gelijkstroom) nodig. Deze kosten nu nog zo’n 5.000 tot 8.000 euro. Waar de AC laadpaal eigen gewoon een verzwaard stopcontact is, komt er bij een DC laadpaal een stuk meer kijken. Zo heeft die een eigentransformator en moet hij gekoeld worden. Om die reden zijn snelladers, die ook met gelijkstroom werken, die je langs de snelweg vindt zoveel groter dan de laadpaal die je thuis hebt staan.  
• Blijven autobatterijen wel zo groot?
  De hierboven genoemde punten maken dat het nog wel even zal duren voordat de auto als thuisbatterij kan dienen. Wellicht is het wel zo dat we over 10 jaar solid-state batterijen hebben voor elektrische auto’s. Het voordeel van solid-state batterijen is dat lang wachten tot de auto opgeladen is verleden tijd is. Dit type batterij kan namelijk enorm snel opladen. Als solid-state batterijen daadwerkelijk beschikbaar komen, moeten accupakketten in elektrische auto’s dan nog wel 50 tot 100 kWh groot zijn? Als je veel sneller kunt opladen, kan dit kostbare onderdeel wellicht met een veel kleinere capaciteit door. En dat laatste maakt hem wellicht dan weer minder interessant als thuisaccu.

Dank voor Harold Halewijn, Dennis van der Meij, en Henri Lootens voor hun input voor dit artikel.