Betalen om stroom terug te leveren? Dacht het niet! Door je omvormer slim uit te schakelen help je het stroomnet en maak je geen kosten. Sterker nog, het biedt kansen. Het is zelfs mogelijk om geld te verdienen met het uitzetten van je zonnepanelen. Hoe dat werkt, dat lees je in dit artikel.
Waarom je omvormer uitzetten?
Waarom zou je überhaupt je zonnepanelen willen uitzetten? Dat hangt allemaal samen met vraag en aanbod. Bij een dynamisch energiecontract heb je een uurprijs. Die prijs komt tot stand door vraag en aanbod. Is er veel wind en zon aanwezig, dan is de stroom enorm goedkoop. Is het ’s nachts en is het windstil, dan is de prijs relatief hoog. Ook de vraag is belangrijk. Zo is op weekend- en vakantiedagen de vraag lager, wat voor een nog lagere prijs zorgt.
Negatieve energieprijzen
Die combinatie, lage energievraag en hoge energieproductie, zorgt er steeds vaker voor dat de stroomprijs 0 cent of zelfs negatief is. Negatieve energieprijzen. Die negatieve energieprijzen komen steeds vaker voor in Nederland. Halverwege mei van dit jaar waren dat al 207 uren, al meer dan dubbel zoveel als op die datum in 2023.
Nou betaal je in Nederland behoorlijk wat belasting (hoeveel wordt uitgelegd in ons dossier dynamische energieprijzen), waardoor je nog niet direct moet betalen om terug te leveren. Maar als de stroomprijs zó laag is dat het meer is dan de extra kosten (belastingen, opslag energieleverancier), dan heb je netto negatieve energieprijzen.
Dan betaal je om stroom terug te leveren. En je krijgt geld voor het afnemen van stroom.
Op dat moment wil je dus geen stroom terugleveren, en als het even kan juist veel stroom gebruiken. En dus een goed idee om dan je omvormer uit te zetten, zodat je stopt met zonne-energie terugleveren.
Zonnepanelen uitzetten klinkt niet erg duurzaam
Je zonnepanelen uitzetten, dat klinkt toch niet bepaald duurzaam 🌱. En laten we wel wezen: het liefst gebruik je die stroom gewoon ergens voor. Want weggooien is zonde.
Maar, op het moment dat er zo veel aanbod en zo weinig vraag is dat er negatieve energieprijzen zijn, dan is het voor het energienet juist wenselijk dat er stroom wordt afgenomen. Dit is immers waarom er een prijsprikkel waarbij je betaald krijgt om stroom af te nemen. Door dan stroom af te nemen doe je dan duurzame daad.
Als we een stroomnet willen waarbij er veel hernieuwbare stroom is, dan hebben we inherent op steeds meer momenten een overschot aan stroom. Om te zorgen dat alles goed blijft werken, is het van belang dat we ook tijdens momenten van overschot een functionerend stroomnet te houden. Dat doen we door dan massaal af te gaan nemen. Door duurzame stroom te gebruiken als het wordt opgewekt wordt. En als er zoveel is dat er negatieve energieprijzen zijn, door misschien soms dan de zonnepanelen uit te zetten.
Terugleverkosten
Onder mensen met een vast contract in plaats van een dynamisch energiecontract, is veel onduidelijkheid en gedoe over terugleverkosten. Langzamerhand rekenen steeds meer energiemaatschappijen terugleverkosten. Dat begon met Vandebron maar inmiddels zijn de grote jongens ook overstag. De meeste stof waaide op toen Eneco de aankondiging deed, die later gevolgd werd door o.a. Vattenfal. We kunnen in ieder geval twee dingen concluderen. De consument voelt zich enorm benadeeld, er is veel ophef. En door salderen is de Nederlander zich niet bewust van vraag en aanbod van energie en dat het best wel een goed idee is om stroom te gebruiken als er wordt opgewekt, en vice versa. Die prikkel is door de salderingsregeling jarenlang weggenomen. Het huidige kabinet is nu voornemens het in 2027 in een klap af te schaffen, maar dat is nog ver weg. Dus voorlopig blijft de situatie zoals die is.
En die situatie is dat energiemaatschappijen veel kosten maken:
- Energieleveranciers zijn op een bepaalde manier een soort verzekeraars. Ze verzekeren klanten van een vaste prijs.
- Ze maken salderingskosten. Dit is het verschil tussen de prijs die ze op de markt voor de stroom betalen en wat zij vanuit een contract moeten betalen aan de klant voor terugleveren. Bij negatieve prijzen maken zij dubbele kosten! Ze moeten een klant die zonnestroom levert betalen, maar ook de markt betalen om die stroom stroom af te nemen.
- Ze maken onbalanskosten. Het zal je nooit lukken om precies te voorspellen hoeveel stroom je klanten gaan afnemen en terugleveren. Op de onbalansmarkt kunnen ze op de dag zelf extra stroom inkopen of verkopen. De tarieven zijn hier een stuk hoger.
Niet gek dat deze kosten op de een of andere manier in rekening moet worden gebracht. Nu werden de kosten vaak uitgesmeerd over alle klanten, waardoor in feite alle klanten meebetaalden voor de klanten met zonnepanelen.
Best ingewikkeld allemaal. Het zorgt er bij mij vooral voor dat ik extra blij ben met een dynamisch energiecontract, waar vraag en aanbod van stroom wel duidelijk terug te zijn zijn in een uurprijs. Is de prijs laag, dan is het aanbod van (hernieuwbare) stroom hoog, en omgekeerd.
Zonnepanelen uitzetten geen gemakkelijke klus
Okay we hebben inmiddels bepaald dat het soms een goed idee is om je omvormer uit te zetten. Hoe zorg je er voor dat je dat slim, en geautomatiseerd doet op de uren dat het wenselijk is?
Nou, dat blijkt nog knap ingewikkeld. Omvormers voorzien hier zelf namelijk vrijwel niet in. Je zult zelf een slimme aansturing moeten opzetten met bv. Home Assistant of Homey. Elk merk omvormers biedt andere mogelijkheden hiervoor. Sommige bieden een lokale API of lokale commando’s, dat werkt relatief makkelijk. Soms gaat het via een cloudoplossing, maar soms zul je met modbus moeten werken. Dat is een stuk ingewikkelder. In ons dossier omvormer uitzetten leggen we per type omvormer uit hoe je die slim kunt uitschakelen.
Zonnepanelen uitzetten wordt makkelijker
We zien wel dat het uitzetten van je omvormer steeds makkelijker wordt. Sinds vorig jaar maakt SolarEdge het mogelijk om, vanuit de app, de omvormer automatisch te laten stoppen met terugleveren, op basis van de dynamische energieprijs. De mogelijkheden waren tot voorkort nog niet super, je kon namelijk geen btw instellen en dus niet jouw exacte prijs instellen. Maar dat is sinds kort wel mogelijk.
Zonneplan maakt het, met de Zonneplan One omvormer, nog makkelijk om je omvormer om het juiste moment uit te schakelen. Sterker nog, als je een Zonneplan One omvormer bezit hoef je zelfs helemaal niks te doen. De Zonneplan One staat in verbinding met Powerplay, het slimme aansturingssysteem van Zonneplan. Op het moment dat er negatieve energieprijzen zijn, zet Zonneplan automatisch de teruglevering stop. Zonder dat je daarvoor iets hoeft te doen.
Geld verdienen met onbalans
Maar de Zonneplan One gaat nog een stapje verder. Het is de eerste omvormer waarmee je geld kunt verdienen!
Uit onze blogs over thuisbatterijen weet je wellicht al dat je geld kunt verdienen met onbalans. Dat werkt als volgt. Stel de verwachting is dat er op een dag weinig zon zal zijn. Vraag en aanbod zijn daar op gebaseerd. Maar op de dag zelf is er ineens toch veel zon, en daarmee veel zonne-energie die niet was voorzien. Dan kan het zo zijn dat er op de dag zelf op de onbalansmarkt een prijs per kWh wordt uitgeloofd om stroom af te nemen. Door stroom af te nemen, of door je levering te stoppen, kun je daar aan verdienen. Dat kan met een batterij, maar dus ook met de omvormer. In het weekend van 30 maart 2024 was dat bijvoorbeeld het geval, en konden bezitters van een Zonneplan One op een flinke vergoeding rekenen, zoals te zien in onderstaand screenshot. Je ziet dat gedurende een aantal uur de teruglevering is uitgeschakeld.
Hoeveel kun je dan verdienen met het uitschakelen van zonnepanelen? Hier hierboven genoemde voorbeeld is erg gunstig. Zonneplan verwacht zelf dat gebruikers 75 euro per jaar kunnen verdienen. Ook het verdienen met onbalans gaat, net als bij de thuisbatterij van Zonneplan, helemaal automatisch.
Ik kan hier wel enthousiast over worden. Als je ziet hoe moeilijk het afschakelen van de omvormer nog is, is Zonneplan echt wel twee stappen verder door het zo makkelijk te maken en vanwege de mogelijkheid om er op de onbalans mee te kunnen verdienen. Ik ben benieuwd of anderen gaan volgen.
Wil je dit nou ook, dan kun je natuurlijk overwegen om klant te worden van Zonneplan, is het makkelijke antwoord. Maar vaak zul je al een omvormer hebben. Zonneplan zit er niet in om nu massaal mensen aan de Zonneplan One te krijgen. Ze zijn van plan om uiteindelijk ook ander type omvormers aan te gaan sluiten, zodat ze ook die slim kunnen gaan aansturen. Zonneplan kan helaas nog niks delen over of er al merken zijn die gaan volgen.
Kijk of luister als podcast
Over het uitschakelen van de omvormer, en de Zonneplan One, hebben we een aflevering van de Groene Nerds gewijd. Luister de aflevering via je favoriete podcast app, of bekijk hem op YouTube.
Als data-gedreven marketeer weet Danny als geen ander hoe je je energie thuis kunt managen. Zo laadt hij z’n elektrische fiets op als de zon schijnt. Dankzij zijn interesse in duurzaamheid en techniek kan hij je alles vertellen over een slimme, duurzame woning.
Hoi Danny,
Ik vind het zeer informatief wat jullie vertellen, dikke pluim. Ik heb nog even een vraagje over wat er gaat gebeuren als Enexis straks tarieven gaat berekenen voor leveren en terug leveren per kWh. Het is een proef ballonnetje van Enexis en ligt bij de ACM. Ik denk dat ze willen naar het Belgische capaciteit tarief, je betaald niet meer een vast bedrag per dag (0,96410 x 30 dagen) maar voor het werkelijk verbruik en de terug levering per maand de + en – kWh per maand. Dus als je 1 MWh per maand verbruikt en 1 MWh per maand terug levert ga je dus over de 2 MWh minus een vrij gedeelte betalen per kWh. Hier het artikel: https://www.nu.nl/economie/6314819/enexis-wil-dubbele-netwerkkosten-voor-gezinnen-met-zonnepanelen-en-laadpaal.html. Wat is de consequentie als je een Zonneplan batterij hebt aangeschaft, dan krijg je extra kosten door het handelen, want nu wordt alle belastingen en in en uitgaande kWh tegen elkaar wegestreept!
Ha Edward. Dan volg ik jouw redenering, dan wordt een thuisbatterij die helpt bij onbalans een stuk minder interessant. Een thuisbatterij om pieken in je verbruik te verminderen, wordt dan juist interessanter.
Beste Danny,
Aller eerst bedankt voor jullie site en podcast, erg interessant en vermakelijk!
In het artikel staat duidelijk omschreven hoe de netto energie prijs is opgebouwd, bestaande uit een kWh prijs + belastingen. Dit in combinatie met salderen geeft de situatie dat het financieel interessant is om je zonnepanelen aan te laten ook al is de kWh prijs negatief (tot ongeveer -15 cent).
Nu rijst bij mij de vraag, is dit ook nog het geval als je overcapaciteit hebt op je energie opwekking. Wij hebben een verwachte opbrengst van 6000kWh per jaar, en een verbruik van 4000kWh. Ik heb het idee dat ik dan beter uit ben als ik al met een negatieve kWh prijs mijn panelen zou uitzetten of knijpen (vanaf 0 cent). Klopt dat?
Ha Gerard, allereerst dankjewel. Ik begrijp je punt. Bij dynamische energiecontracten zou ik zelf zeggen dat je met -15 cent eerder goed zit dan 0 cent. Dynamische energieleveranciers salderen per dag, dan speelt die overcapaciteit op jaarbasis een andere rol.
Om het nog moeilijker te maken: wel is het zo dat er zoiets bestaat als ‘vermindering energiebelasting’. Een deel van de energiebelasting die je moet betalen door je gebruik, hoef je niet te betalen. “Een deel van het energieverbruik wordt gezien als basisbehoefte. Daarom betaal je daarover geen energiebelasting. In 2024 is de belastingvermindering € 631,39 (incl. btw).” https://www.eigenhuis.nl/verduurzamen/energierekening/energiebelasting
Dat zou je dan eigenlijk ook nog mee moeten nemen. Maar heel eerlijk ontploft m’n hoofd als ik probeer door te denken wat hier het effect van is.
Ja je panelen uitzetten, dan haal ik mijn saldering toch niet over het hele jaar. Ik wek 4000 op, ik verbruik 4000. Over het hele jaar! Ga ik ze uitzetten in de zomer. Haal ik toch nooit de 4000 opwek meer. Dus, ben ik meer geld kwijt om stroom te kopen in de winter, ik saldeer niet meer op mijn totale opwek/verbruik èn ik moet een teruglever boete betalen op alle stroom die ik wel teruglever. Het is weer een win-win-win voor de bedrijven en de belastingdienst. En nu iedereen hersenspoelen met geweldige stukken zoals deze. Je kunt net zo goed je panelen niet nemen en een dynamisch contract nemen, dan betaal je in de zomer niks voor je stroom, haast. En in de winter iets meer. Maar dan heb je geen panelen omvormers kabels hoeven kopen. Dus advies, laat de zonnepanelen bezitter opdraaien voor jouw goedkope stroom en koop geen panelen.
Da’s wat kort door de bocht. Dit artikel staat nog steeds grotendeels. Inmiddels zijn zonnepanelen nóg weer een slag goedkoper geworden.
Ik zou zelf wel kijken naar een opstelling waarbij je opwekt voor de momenten dat je stroom gebruikt danwel wanneer niet iedereen al massaal teruglevert. Bv. met een oost-west opstelling.