Vroeger was het advies voor zonnepanelen simpel: richt ze op het zuiden. Dat was logisch, want je wilde zoveel mogelijk stroom opwekken. Door de salderingsregeling was elke kWh die je opwekte en terugleverde aan het net evenveel waard als stroom die je kocht.
Maar de energiemarkt verandert. Daarom moeten we opnieuw kijken hoe je zonnepanelen het beste kunt plaatsen. Wat als je dak niet op het zuiden ligt? En kun je meer profijt halen uit je zonnepanelen door ze anders te oriënteren?
Voor aflevering 57 van De Groene Nerds zijn wij hier in gedoken. Liever kijken of luisteren? Ga dan naar de aflevering.
Waarom zuid de norm is
Waarom liggen de meeste zonnepanelen op het zuiden? Simpel: de zon staat midden op de dag het hoogst in het zuiden. Panelen op het zuiden vangen dan de meeste zon en wekken de meeste kWh stroom op. Met de salderingsregeling was dit perfect – elke kWh die je opwekte mocht je wegstrepen tegen een kWh die je verbruikte.
Zonnepanelen op het zuiden wekken de meeste stroom op tussen 12:00 en 15:00 uur. Maar er is ook een nadeel: midden op de dag gebruik je thuis vaak weinig stroom (omdat je op werk bent), is de opwek het hoogst en zijn de dynamische energieprijzen het laagst.
“Maximale opbrengst” van panelen op het zuiden betekent dus de meeste kWh stroom, maar niet altijd de hoogste opbrengst. Stroomprijzen midden op de dag zijn vaak laag (bijvoorbeeld 4 cent per kWh), en als je stroom teruglevert na het stoppen van de salderingsregeling krijg je bijna niks.
Om dat te staven heb ik de gemiddelde dynamische energieprijs per uur van heel 2024 in een grafiek gezet, met dit als resultaat:
Leg je beide grafieken over elkaar, en dan zie je dat panelen op het zuiden dus veel stroom opwekken, maar wel op tijden waarin de prijs het laagst is.
Oost-west opstelling: een goed idee?
Bij een oost-west opstelling verdeel je de panelen over twee kanten van je dak: een deel op het oosten en een deel op het westen. De oostpanelen vangen de ochtendzon, de westpanelen vangen de middag- en avondzon. Zo wek je de hele dag gelijkmatiger stroom op.
Hoe zit het met de cijfers? Panelen op oost-west wekken per jaar ongeveer 5% tot 10% minder kWh stroom op dan panelen op het zuiden. Dat lijkt een nadeel, maar dit verschil wordt vaak goedgemaakt omdat de stroom op betere momenten wordt opgewekt.
Datadame heeft dit met data gestaafd. Op een willekeurige dag, 21 juni, wekken de panelen op het zuiden wekken deze dag het meeste op: 21 kWh tegen 19 kWh voor de panelen op het oosten of westen. Maar de panelen op het oosten wekken tussen 7 en 8 uur ’s ochtends al 800 tot 1500 watt op, waardoor de pot koffie grotendeels van zonnestroom gezet kan worden.
Het grote voordeel van oost-west is dat je stroom opwekt wanneer je thuis meestal stroom gebruikt. ‘s Ochtends wekken de oostpanelen al vroeg stroom op voor bijvoorbeeld koffiezetten. Later op de dag wekken de westpanelen stroom op als je thuiskomt van werk en meer stroom gebruikt voor koken, lampen en tv. Je krijgt een bredere, vlakkere lijn van stroomopwekking over de dag in plaats van een hoge piek midden op de dag.
Dit opwekpatroon is een stuk gunstiger wanneer je gaat kijken naar de dynamische energieprijzen. De stroom die je ‘s ochtends en ‘s avonds opwekt is er vaak wanneer stroom op de dynamische markt duurder is. Bijvoorbeeld: 4 cent per kWh midden op de dag tegenover 12 cent per kWh tijdens dure uren. Dit prijsverschil kan de 5-10% lagere kWh-opbrengst goedmaken.
Er is nog een bijkomend voordeel van een oost-west opstelling. Bij panelen op het zuiden op een plat dak moet je ruimte tussen de rijen houden. Bij een oost-west opstelling zet je de panelen vaak met de ruggen tegen elkaar, zodat er veel meer panelen op hetzelfde dak passen.
Panelen op oost-west vangen in de winter, als de zon lager staat, langer direct zonlicht en maken relatief meer stroom in de donkere maanden.
Zonnepanelen op het noorden: kan dat echt rendabel zijn?
Zonnepanelen op het noorden leggen? Veel mensen denken dat dat geen zin heeft, en dat klopt vaak ook bij een steil dak dat precies op het noorden ligt. Maar soms, als de omstandigheden goed zijn, kan zelfs een noordkant rendabel zijn.
Panelen op het noorden kunnen vooral stroom maken in de late middag en vroege avond, juist als de zon op andere plekken al weg is en de stroomprijzen nog hoog kunnen zijn.
Een voorbeeld is Maarten Oostrum van FYXN. Voor de podcast belde ik met hem. Zijn dak ligt niet precies noord-zuid, maar Zuid-Zuid-Oost en Noord-Noord-West. Hij plaatste 8 van zijn 18 panelen van de zuidkant naar de noordwestkant om stroom te hebben tijdens de “dure avonduren” tussen 16:00 en 18:00 uur.
Wanneer is een noordkant interessant? Dit hangt af van de precieze richting (echt noord is moeilijker dan Noord-Noord-West) en hoe schuin je dak is. Een minder schuin dak kan beter zijn omdat die panelen meer indirect licht vangen.
Maar ook hier geldt: je wekt vooral stroom op tijdens de echt dure uren. Dus in hoeveelheid kWh’s is je opbrengst wellicht laag, in opbrengst kan het juist interessant zijn.
Voor lastige plekken als het noorden is goed advies belangrijk. Een installateur moet kijken naar zonlicht, dakschuinte, schaduw en dit vergelijken met jouw verbruik en energieprijzen.
Anders kijken naar opwekken
Andere plekken voor zonnepanelen – oost, west, en zelfs noord – hebben echte voordelen in de huidige energiemarkt. Het gaat niet meer alleen om zoveel mogelijk kWh opwekken, maar om je eigen stroom goed gebruiken en slim inspelen op de waarde van stroom op verschillende momenten.
Heb je geen dynamisch contract? Dan is de belangrijkste boodschap: focus op het eigen gebruik van je stroom.
Daarbij hangt natuurlijk ook alles af van wat er bij jouw woning mogelijk is, hoe je dak georiënteerd is en of je eventueel een plat dak op een garage of schuur beschikbaar hebt.
Als data-gedreven marketeer weet Danny als geen ander hoe je je energie thuis kunt managen. Zo laadt hij z’n elektrische fiets op als de zon schijnt. Dankzij zijn interesse in duurzaamheid en techniek kan hij je alles vertellen over een slimme, duurzame woning.
