OikosLibre: dromers gezocht voor een vrij thuis in een eco regio

OikosLibre is een beweging die zich richt op mensen die op een andere manier willen leven en een eerste stap willen zetten op weg naar een wereld die meer in balans is. Oikos is een Grieks woord en betekent ‘thuis’. Daarbij hoort ook de directe omgeving van het huis waar je woont en de mensen met wie je dagelijks te maken hebt. Libre is een Frans woord dat wordt vertaald als ‘vrij’, maar ook als ‘onafhankelijk’ en ‘onbelemmerd’ OikosLibre staat voor een vrij leven dat je deelt met prettige mensen, zonder dat dit ten koste gaat van iets of iemand.

Een jaar of 15 geleden ben ik als architect stap voor stap gestopt met beton, staal, aluminium en kunststof. Een keuze die goed te vergelijken is met die om vegetarisch te gaan eten. Iets wat ik zelf kan beslissen. Voor mij is het belangrijk om me vervolgens te richten op waar ik dan wél voor kies. Vegetarisch eten is niet alleen stoppen met vlees en vis, het is vooral beginnen aan een ontdekkingstocht in de wereld van de groenten. Op dezelfde manier ben ik me gaan verdiepen in de mogelijkheden van hout, klei, stro en hennep. Ingrediënten van een nieuwe wereld, zonder negatieve bijsmaak.

Life is a stage

Een architect zie ik als de bedenker van decors, waarin het leven van mensen zich afspeelt. Architectuur is voor mij alle menselijke ingrepen in de natuur die nodig zijn voor een comfortabel, gezond, uitdagend en betekenisvol leven. Heel veel aspecten van ons leven zijn ontstaan door een opeenvolging van toevalligheden en een krachtenspel van gevestigde belangen. Onze landbouw heeft zich bijvoorbeeld ontwikkeld in een wereld van subsidies, technologie en toenemende grootschaligheid. Als je opnieuw zou kunnen beginnen en je kijkt alleen maar naar de kwaliteit van het voedsel, dan kom je tot een volledig andere landbouw. Hetzelfde geldt voor onderwijs en gezondheidszorg. Dit idee heeft me gebracht bij de simpele vraag: kunnen we opnieuw beginnen?

Ik ben betrokken bij de opzet van 2 Ecodorpen in Frankrijk. Het idee van opnieuw beginnen speelt hier een belangrijke rol. Toch ben ik van mening dat een Ecodorp niet de geschikte vorm is om de vernieuwing gestalte te geven. Er zijn vier belangrijke problemen. Het vinden van een plek die groot genoeg is vormt in de praktijk een groot probleem. Vervolgens is het wachten op alle toestemmingen een verhaal van jaren. Een derde probleem is de financiën. Hoe betaal je een terrein van tientallen hectares? Tot slot is een groep van 20 eigenwijze idealisten een garantie voor heel veel gezeur en vergaderingen.

Eco Regio

Een haalbaarder idee is om de oplossing in een grotere schaal te zoeken. In Europa wil ik een aantal regio’s vinden van ongeveer 60 km². Dit is de maat van San Marino, een landje in het noorden van Italië. San Marino bestaat al honderden jaren, heeft geen staatsschuld, werkeloosheid of andere problemen. Door een regio niet te groot, maar ook niet te klein te maken, ontstaat een gebied dat een eigen koers kan varen. Het is verder belangrijk dat deze Eco-regio geografisch gezien een beetje los staat van de omgeving. De regio heeft zowel een ecologische als een economische kant.

Op het moment ben ik rond Argentat in Frankrijk een dergelijk initiatief aan het opzetten. In de opstartfase zal de aandacht vooral gaan naar de creatie van een aantrekkelijke omgeving voor ecologisch toerisme. Met ecotoerisme kan er een lokale economie opgestart worden. Dit heeft voordelen voor de lokale bevolking en op het moment dat er meer te doen is in een regio ontstaat er een vraag naar extra handen. Op dit moment is er rond Argentat van een lokale economie nauwelijks sprake. Voor nieuwkomers is het daarom erg lastig om hier een inkomen te verdienen. Om een lokale economie op te starten denk ik in eerste instantie aan de bouw van kleine ecologische vakantiehuisjes, gemaakt van stro, hout en klei. De bouw en het beheer van deze huisjes creëert werkgelegenheid.

Lokale economie

Het is belangrijk om vervolgens het geïnvesteerde geld zo lang mogelijk binnen de regio te houden. In het ouderwetse model wordt er van geld dat de regio binnenkomt bijvoorbeeld een Chinees product gekocht. De enige die daar iets aan heeft is de winkeleigenaar en met deze aankoop blijft er maar een héél klein gedeelte van het oorspronkelijke geld binnen de regio. Vervolgens is het Chinese product na een jaar en één dag kapot en het resultaat is dat het geld is verdampt.

Bij het kopen van eten buiten de regio verdampt het geld nog veel sneller. Eenmaal opgegeten is de waarde binnen de regio verdwenen. In het model dat ik voorstel wordt al het geld binnen de regio uitgegeven. Alle materialen voor de vakantiehuisjes komen uit de regio. De bouwers kopen producten uit de regio en de winkeliers die deze producten aanbieden doen hetzelfde. Als het binnengekomen geld een aantal keer van eigenaar gewisseld is zal door belasting de waarde aanzienlijk verminderd zijn. Deze ontrokken waarde komt bijvoorbeeld weer terug in de vorm van salarissen voor ambtenaren en onderhoud aan wegen.

Om een bloeiende lokale economie mogelijk te maken moet de regio groot genoeg zijn. Verder is het maken en onderhouden van kwaliteitsproducten een belangrijke poot van een lokale economie. Dingen die te snel stuk gaan zorgen voor lekken in de boot. Laatst kwam ik een Italiaan tegen die zelf schoenen met de hand maakte. Hij heeft een behoorlijk aantal klanten nodig, omdat zijn schoenen erg lang meegaan. Een schoenmaker heeft zeker 1.000 klanten nodig voor een minimaal inkomen.

Een ander voorbeeld is de bouw van een enorme windmolen hier in de regio. Dit lijkt allemaal heel duurzaam, totdat je het hele plaatje bekijkt. De windmolen wordt betaald door een elektriciteitsbedrijf buiten de regio, verder gaan er de nodige Europese subsidies naar toe en de windmolen wordt vervolgens gemaakt en geplaatst door een bedrijf buiten de regio. Als de windmolen er eenmaal staat, zit men tot kilometers afstand in het gezwiep van rotorbladen, die ook nog eens een paar honderd vogels per jaar verpletteren. De regio zelf heeft er in economisch opzicht helemaal niets aan, want de elektriciteit moet nog steeds gekocht worden.

Dromers gezocht

Wij zijn op zoek naar mensen met dromen en mensen die een plek zoeken om deze dromen te realiseren. Werken aan een alternatief voor onze westerse samenleving is enorm belangrijk. Vooral omdat iedere dag duidelijker wordt dat het Westen op een ijsberg gelopen is. De scheur onder de waterlijn wordt gevormd door rente, winstbejag en korte termijn denken. Om een nieuwe wereld vorm te ge­ven zijn visionairs nodig. Mensen met een visie en doorzettingsvermogen. We zijn vooral op zoek naar men­sen die zelf een stro-klei huis willen bouwen of dit willen laten doen.

OikosLibre is een ontdekkingstocht waarbij al onze ingesleten patronen onder de loep genomen worden. Dit geldt voor dingen die we doen en voor dingen die we denken. Niets is meer vanzelfsprekend. OikosLibre wil mensen uitdagen om op ontdekkingsreis te gaan. We moeten weer gaan denken in termen van kwaliteit in plaats van kwantiteit. Iets doen aan de oorzaak en niet reageren op een gevolg. OikosLibre is voor iedereen een persoonlijk pad om zichzelf los te maken van alles dat je weerhoudt om vrij te zijn.

De vlinder

Het logo van OikosLibre is een vlinder met op zijn rug, tussen de vleugels, een meisje. De vlinder zit en tast met zijn voelsprieten de wereld af. Het meisje wijst en lijkt de vlinder te willen aansporen om te gaan vliegen. Het beeld symboliseert vrijheid. Het meisje staat voor een ongeremde fantasie. Voor haar bestaan de beperkingen nog niet. Ze is nog vrij in haar denken en ze heeft een doel: Vliegen! Vlinders lijken te dansen als ze ronddwarrelen. Schijnbaar nonchalant, maar toch iedere keer met een verrassende precisie strijken ze neer. Ze herinneren ons eraan dat we in het leven de dingen niet zo serieus moeten nemen. Ze wekken een gevoel van lichtheid en vreugde op.

Verschijnt er een vlinder, vraag je dan af hoeveel of hoe weinig vreugde je in je leven ervaart. Fleur op, kijk uit naar verandering. Besef dat alle verandering goed is. Voor de Noord-Amerikaanse indianen is de vlinder een symbool van verandering, vreugde en kleur. De vlinder is het symbool voor verandering in het hogere. Hij leert ons hoe we ons leven bewust kunnen veranderen, nieuwe voorwaarden kunnen creëren en wensen kunnen verwezenlijken.

Care-Think-Act

Je goed realiseren waar je om geeft is een heel belangrijk eerste stap. Nadenken over de mogelijkheden om datgene waar je om geeft te behouden is een tweede stap. Tot slot is iets doen de meest belangrijke stap.