Om een langer groeiseizoen te hebben en warmteminnende planten een betere plek te geven, wilden we graag een kas in de tuin. Al snel besloten we dat het een kas in de vorm van een dome (een halve bol) moest worden. Vanwege de natuurlijke vorm, de kleinere impact van de wind en vooral omdat ik het een cool ding vind. Build With Hubs levert ‘Geodesic dome kits’ waarmee je zelf aan de slag kunt. Van hen kreeg ik een set om te testen en dit blog te schrijven met mijn ervaringen. Zelf voegde ik hout, lijnolieverf, kasfolie en een hoop uurtjes werk toe. Maar het resultaat mag er zijn. Hier vertel ik hoe ik de kas zelf heb gebouwd en deel ik mijn tips voor als je zelf een geodome kas wilt bouwen.
Waarom een broeikas in de groentetuin?
Het groeiseizoen in Nederland en België is niet zo lang. De meeste eenjarige planten kunnen pas eind mei buiten en rond september/oktober zit het er voor de meeste planten alweer op. Wil je langer uit eigen tuin eten, dan moet je dus met vaste planten werken (check, dat doen we in ons voedselbos) en kun je een kas nemen. Want daarin is het warmer en zijn planten beter beschermd tegen (nacht)vorst. Dat helpt vooral in maart/april en oktober/november om het seizoen langer te maken. En omdat het warmer is in de groentekas, kun je er ook paprika’s, tomaten, zoete aardappelen, meloenen, komkommers, pepers en andere warmteminnende planten kweken die het buiten niet, of matig doen.
Waarom een kas in de vorm van een dome?
Ik vind het belangrijk dat een tuin er mooi uitziet. Natuurlijke vormen passen daarbij. Onze moestuin en kas staan aan de rand van ons voedselbos en ik vind zo’n hoekige glazen kas daar vreemd staan. Een halve bol is veel natuurlijker en is een vorm die in de natuur ook zou kunnen voorkomen.
Maar de dome heeft nog een belangrijk voordeel ten opzichte van een rechthoekige glazen kas of een tunnelkas. Door de ronde vorm heeft de wind er minder vat op. Heb je een keer een storm die haaks om de rechte kant van je tunnelkas komt, dan kan de wind er niet makkelijk omheen en kan de kas stuk scheuren. En tot slot is het een hele efficiënte vorm. Doordat de kas rond is, kun je een sleutelgat pad maken en vanuit het midden overal bij. Daardoor is de verhouding pad/kweekbed gunstig en gebruik je een kleiner deel van de oppervlakte voor het pad.
De Geodesic dome kit van Build With Hubs
Build With Hubs komt uit Engeland en is opgericht door Chris, Mike en David. Samen kwamen ze een aantal jaren geleden via Kickstarter met deze kits. Een Geodesic dome kit bevat de basis om zelf een dome te bouwen. In de kit vind je:
- 20 Zes-hoeks hubs
- 6 Vijf-hoek hubs
- 150 bol connectors
- 150 houtschroeven
- 26 slotringen
- 26 bouten
- 26 vleugelmoeren
Een handig boekje met instructies voor de bouw en een lijstje met mogelijke maten voor de stokken
Met zo’n kit kun je van alles bouwen. Op de site van Build With Hubs staan allerlei voorbeelden. Zoals een trellis voor klimplanten, een soort pergola om in te zitten, een speelplek voor kinderen, een dome voor in een theaterstuk op het podium, een frame om vogelnetten te spannen rond een moestuin, een kippenren, een soort rimboe-hut en dus ook een kas.
Je moet nog wel zelf de stokken toevoegen. En daarmee kun je zelf bepalen hoe groot je dome wordt. Gebruik je korte stokken, dan wordt je dome klein, gebruik je lange stokken, dan kun je een grote dome maken. Ze adviseren een diameter van tussen de 2 en 6 meter. Ik koos een diameter van 4 meter. Daarmee kan ik straks net vanuit het midden van de kas bij de planten aan de randen komen. En de kas wordt dan 2,25 meter hoog (2 meter plus de ‘voet’ van 25 centimeter) wat een mooie maat is om in te staan. Op de site vind je een stick length calculator. Ik kwam op 30 stokken van 1,005 meter en 35 stokken van 1,148 meter.
Online kun je die kopen voor £129,- maar ze zijn in Nederland ook te koop in sommige tuinwinkels. Ik kwam hem bijvoorbeeld tegen in Groningen bij de Stadsakker.
Zelf kopen om er een kas van te maken
Een compleet bouwpakket is het niet, als je er een kas van wilt maken moet je nog wel een en ander zelf toevoegen. Ik kocht:
- paaltjes voor de voet
- planken voor de voet
- een zak cement
- een flinke doos schroefjes
- heel veel nietjes
- een rol kasfolie
- vier scharnieren
Samen is dat duurder dan de kit, vooral de kasfolie is duur en je hebt ook best veel latjes nodig. Via marktplaats regelde ik een gratis partijtje stenen voor het muurtje aan de binnenkant.
Stappenplan zelf een dome kas maken
Zo’n kit is leuk om snel en eenvoudig een dome te maken. Als je een stapel hout op de juiste lengte kunt zagen, kun je in no-time een dome bouwen. Maar van je dome ook daadwerkelijk een groentekas te maken is wel even wat meer werk. Een vast stappenplan was er niet, dus moest ik zelf uitvogelen. Hier mijn stappenplan om zelf aan de slag te gaan. Hopelijk helpt het anderen.
1) Keuze hout
Je kunt allerlei materiaal gebruiken voor de stokken. Bamboe ziet er tof uit en kan geschikt zijn voor bijvoorbeeld een trellis/pergola. Kastanjehout ziet er ook mooi uit en blijft buiten lang goed. Maar kasfolie bevestigen op bamboe leek me lastig en bij dat ruwe kastanjehout ben ik bang dat de folie scheurt. Dus koos ik vuren panlatten van 30 bij 20 millimeter. Neem je bredere stokken, dan moet je de puntjes versmallen, omdat de stokken anders tegen elkaar aan komen bij de hub. Met 30 mm had ik dat probleem niet.
Vuren is eigenlijk niet geschikt voor buiten, maar ik hoop dat op te lossen door ze te behandelen met lijnzaadolie. Reguliere verf bevat allerlei stoffen die ik niet in mijn moestuin (en dus mijn eten) wil hebben. Lijnzaadolie is 100% natuurlijk en trekt diep in het hout. Overal waar olie zit, kan geen water zitten en dus zou het hout zo lang moeten meegaan. (Zie ook mijn blog over het gebruik van lijnzaadolie.)
2) Stokken op maat zagen, behandelen en connectors schroeven
De stokken op maat zagen ging makkelijk en snel met een afkortzaag. Even de randjes mooi maken met een schuurpapiertje en je hebt in een handomdraai een stapel van 30 korte en 35 lange stokken. Vervolgens heb ik alle latjes van boven en voorgeboord met een klein boortje en vervolgens de 150 bol-connectors vastgeschroefd.
Omdat ik in de winter begon met de bouw van de kas (ik wilde immers in de lente plantjes zaaien/planten) heb ik de lijnolie in de onverwarmde schuur gedaan. Dat was niet ideaal, want lijnolie trekt dieper het hout in als het hout droog en de lijnolie warm is. Ik verwarm de olie vaak in een jampot in de oven op 65 graden. Daarmee ging ik naar de schuur en kon ik steeds een stuk of 10 stokken verven voordat de olie weer te koud was en ik weer naar de oven moest. Maar uiteindelijk is dat gelukt. Met koud weer duurt het zeker een week voor de olie goed is ingestoken en je het hout verder kunt verwerken.
3) De dome in elkaar klikken
Het in elkaar klikken van de dome was kinderspel. Je begint in het midden en klikt steeds de stokken met de bol-connectors in de hubs. Er zit een schema bij met waar je de lange en waar de korte stokken moeten komen. Het is wel handig om dat met twee mensen te doen. Wij waren in ongeveer 3 kwartier klaar. En toen stond de basis van onze dome-kas er! Op de foto’s hieronder zie je Cecile aan het werk.
4) De dome kas aan de grond bevestigen
De volgende stap was de bevestiging. Ik wil werken met verhoogde moestuinbedden in de kas en de kas moet natuurlijk wel goed vast zitten. Dus ik koos kastanjehouten paaltjes van een meter. Dat was wel even puzzelen. Ik heb eerst de dome mooi neergezet. Toen bij elke hub die de grond raakt (10 stuks) een satéprikker in de grond gestoken. En toen hebben we de dome er uit getild en verderop gezet. Daarna heb ik met een grondboor 10 gaten gemaakt en daar de palen in geslagen. Steeds even met een waterpas tussendoor meten of de palen mooi even hoog komen.
Maar toen we de dome terug plaatsten op de paaltjes kwam ik toch niet goed uit. In onze zandgrond zitten soms keien waardoor een paaltje soms wat scheef de grond in gaat. Trek je aan een kant een hub een centimeter naar buiten of naar binnen, dan zie je aan de andere kant ineens een hoek omhoog of omlaag gaan of weer van de paaltjes vallen. Uiteindelijk is dat na wat duw-, trek- en correctiewerk gelukt en heb ik de onderste hubs allemaal gekanteld in de paaltjes kunnen schroeven.
5) De voet van de kas maken
Om de grond van de verhoogde bedden binnen te houden, heb ik planken rond de paaltjes gemaakt. Ik koos Nederlands douglas hout omdat dat van dichtbij komt en lang meegaat. Ik behandelde het met blanke/ruwe lijnolie. Dat werkt een stuk lekkerder dan de gekleurde lijnolie trouwens en trekt sneller in en kun je zo van je handen wassen als je wat morst.
6) Een sleutelgat-pad-muurtje metselen
In de kas wilde ik een pad in de vorm van een sleutelgat. In een ronde kas is dat de meest efficiënte vorm om met zo min mogelijk oppervlakte pad overal goed bij te kunnen. Ik wilde dat ook van hout maken, maar kon geen slimme manier bedenken om dat te doen. Gelukkig kun je op marktplaats overal een gratis partijtje steentjes halen. En daarmee metselde ik een muurtje in de vorm die ik wilde.
7) Ruime maken voor de deur en het raam
Aan een kant heb ik één hub weer losgemaakt om ruimte te maken voor de deur. En daar precies tegenover heb ik één driehoek gekozen waar straks het raam moet komen. Daarover later meer.
8) Gaatjes voorboren
In alle latjes heb ik vervolgens drie gaatjes geboord. Een in het midden en een ongeveer 10 centimeter van de beide uiteinden. Die gaatjes hebben we straks nodig bij stap 11.
9) Kasfolie op de kas monteren
Als kasfolie koos ik gewapende kassenfolie op rol van 1,5x50mtr (235 gr/m2 / groen) voor € 103,50. Dat is uv-bestendig waardoor het langer meegaat dan gewoon plastic voor op een kas en heeft wapening waardoor het minder snel stuk gaat. Een nadeel is de maat. Dat spul wordt op flinke rollen verkocht en met zo’n iglo van driehoeken kom je natuurlijk raar uit. Ik ben bovenaan begonnen en kon steeds drie driehoeken op rij in een keer bekleden. Folie ongeveer goed leggen en in een hoek vastnieten. Vervolgens per driehoek recht trekken en rondom met een heleboel nietjes vastzetten. En daarna met een schaar er langs om de randen mooi af te knippen zodat ze niet uitsteken. Zo had ik in twee stroken de bovenste 6 driehoeken van kasfolie voorzien.
Vervolgens heb ik de tweede baan gedaan. Daar kon ik vaak 3 a 4 driehoeken in een baan kasfolie krijgen. En tot slot de onderste rij driehoeken. Daar lukte het me om rond te gaan en zo 7 of 8 driehoeken per keer te bekleden met plastic kasfolie.
Ik heb van boven naar onder gewerkt om een praktische reden: Zo kon ik mijn trap in de kas zetten en door een driehoek in de tweede baan de eerste (de bovenkant) vastzetten. Zou je andersom werken, dan kom je volgens mij niet meer bovenaan zonder een hoogwerker te moeten huren. Mijn methode heeft wel een nadeel. Doordat het folie van de tweede baan op de eerste is geniet, kan er een beetje regenwater van het dak tussen de beide lagen folie door komen en zo de kas in regenen. En onderaan bij de tweede en derde baan ook. Op zich is het geen probleem dat er wat regenwater in de kas komt. Dat scheelt me weer water geven. Maar die regen komt wel op een paar specifieke plekken naar beneden waar ik dus geen teer plantje direct onder moet zetten.
10) Afwerklatjes maken
Om de kasfolie extra te beschermen, voor extra stevigheid en voor een mooie afwerking heb ik een tweede set latjes gemaakt. Dat gaat hetzelfde als bij stap 2, maar dan zonder de connectors. En ik heb de latjes allemaal aan beide kanten schuin afgezaagd zodat het geheel er straks wat ronder uitziet.
11) Afwerklatjes monteren
Vervolgens hebben we samen de afwerklatjes vastgeschroefd. Eén van ons stond binnen met de accuboor. En de ander drukte van buiten steeds de latjes op de dome. Zo schroef je dus door het onderste latje en door de kasfolie in het bovenste latje wat je daarmee tegen de folie klemt.
12) Een raam maken
Een kas moet natuurlijk lekker warm worden. Maar als de zon er goed op staat kan het érg warm worden en verwelken je plantjes. Dus is het belangrijk dat een kas goed kan doorluchten. Vandaar dat ik een raam in de kas maakte tegenover de deur. Een raam maken is niet zo ingewikkeld als je een goede afkortzaag hebt die ook schuine hoeken kan maken. Ik zaagde drie latjes met flink schuine hoeken. Door die aan elkaar te schroeven krijg je een driehoek die net een paar millimeter kleiner is dan de driehoeken van de kas. Latjes weer in de lijnolie, folie erop nieten, en met twee scharnieren vastmaken aan de dome. Aan de binnenkant schroefde ik er nog twee latten langs zodat het raam niet naar binnen kan vallen, maar dan steunt op de latten. Van een paar blokjes hout en een schroef maakte ik een klem om het raam dicht te klemmen of juist open te kunnen zetten.
13) Een deurkozijn maken
Op de plek waar de deur moet komen had ik al een hub verwijderd. Daar bungelden dus nog drie latten half los. Vervolgens heb ik langs de twee paaltjes in de grond twee verticale latten geschroefd als kozijn. Aan de bovenkant een horizontaal latje. De drie bungelende latjes heb ik vervolgens afgezaagd op de juiste lengte en aan het kozijn geschroefd. Daarna heb ik alles weer in de lijnolie gezet, van kasfolie voorzien en weer deklatjes gegeven.
14) Een deur maken
Een deur maakte ik weer van panlatten. Twee verticaal, drie horizontaal en twee diagonaal. Die diagonalen zijn belangrijk om te zorgen dat de deur niet uitzakt. Vandaar dat ze vanuit de kozijnkant omhoog moeten lopen. Toen de constructie van de deur af was heb ik ook die in de lijnolie gezet en daar kasfolie op geniet en toen de deur met twee scharnieren opgehangen. Daarna heb ik een greep gemaakt van een latje. Twee korte stukjes met een lang stuk erop.
15) Afwerken geodome-kas en grond erin
Om de dome helemaal af te maken moet er nog een paaltje met haak komen om de deur open te kunnen zetten op warme dagen. En ondertussen heb ik de verhoogde bak in de kas al deels gevuld met compost.
Reacties van anderen op de kas
Wat erg leuk is zijn de reacties van voorbijgangers. We wonen aan de rand van het dorp, pal naast een hunebed. Dus komt zo’n beetje iedereen met een hond in het dorp hier af en toe langs. En op mooie dagen en in weekenden komen er veel toeristen kijken. Vaak kijken ze vragend of bewonderend naar de dome. Termen als ‘iglo’, ‘halve bol’, ‘gek ding’ of ‘rare constructie’ komen langs. Vlamingen noemen een groentekas volgens mij een ‘serre’, want die term komt ook af en toe langs.
Toen de constructie er al wel stond maar de folie er nog niet op zat was er zelfs een stel uit het dorp die onderling aan het wedden waren wat we aan het maken waren. Toen ze het vroegen en ik zei ‘een kas’ juichte de man ‘ik zei het toch!’. En iemand anders uit het dorp dacht dat het een kunstwerk was. Ze keek een beetje teleurgesteld toen ik zei dat het een kas wordt. Maar de reacties zijn eigenlijk altijd positief. Het is een echte blikvanger geworden in de tuin.
Eerste ervaringen met een dome als kas
Als ik dit schrijf is het eind mei en is de kas nog steeds niet voor 100% af. Maar het tuinseizoen is al wel in volle gang. Dus heb ik het deel van de kas waar al compost in zit snel beplant met komkommer, paprika, tomaten en pepers. De rest is nu in gebruik om zaailingen van binnen verder op te kweken. Dat gaat beter dan binnen omdat er hier meer licht is. Een deel van de zaailingen gaat binnenkort in de volle grond in de moestuin. Een deel zal ik ook in de kas planten. Wellicht in de grond, wellicht deels in potten. Het is dus nog wat vroeg om te schrijven of de kas bevalt. Het was even windkracht 6 van de week en dat ging prima. Maar hoe is dat straks in het najaar met een echte storm of met flinke hagel?
Ik hoop en verwacht over een paar maanden eens een vervolg te schrijven met mijn ervaringen met de geodome-kas met de hubs van Build With Hubs.
In het dagelijks leven is Remi als Kiemfabriek vooral interim marketeer voor bedrijven en organisaties die de wereld wat mooier maken. Soms rond strategie of management en soms met de handen aan de knoppen in bijvoorbeeld campagnes. Thuis heeft Remi samen met Cecile en Emily een eigen voedselbos en permacultuurproject de Hommelgaard in een klein dorpje in Drenthe. Veel artikelen zijn vooral daarop geïnspireerd.
Wow gaaf!
Fijn dat er kits te koop zijn voor de verbindingsstukken. Ik ben ooit (jaren 80) bij Windstar betrokken geweest. Daar hadden ze ’s werelds eerste experimentele biodome gecreëerd, naar het ontwerp van Buckminster Fuller.
In het biodome hadden ze een vissenkweekvijver. Goed om vissen in te kweken voor consumptie, maar belangrijker: water slaat warmte op. Zonder bijverwarming konden ze zo het hele jaar door groente verbouwen, in Colorado, waar het groeiseizoen normaal slechts 64 dagen is.
Gaaf om dit zo’n 30 jaar later aan de andere kant van de wereld weer te zien. Had ik maar een tuin … 😉
Dat een leuk verhaal! Dank!
En inderdaad water kan een flinke warmtebuffer zijn. Wordt ook wel gebruikt bij vorstgevoelige planten. Die zet je dan ten noorden van een vijver. In het vroege voorjaar geeft die ’s nachts wat warmte af zodat de planten bij nachtvorst niet bevriezen. En als de zon erop schijnt, spiegelt dat op het water en krijgen de planten dubbel zonlicht.
Hi Remi,
Ten eerste super gaaf! Mooi gemaakt hoor. Ik wil er zelf ook eentje gaan maken en ik heb een vraag. Ik vraag me af hoe groot was jouw bouwwerk is, nadat het af was? Ik heb namelijk een volkstuin en zit met beperkingen op de grootte van wat ik mag neerzetten.
Alvast bedankt
Hoi Ank,
Dank je.
Je kunt de grootte zelf bepalen door lange of korte stokken te maken. Er is een calculator op de site van de Build With Hubs. Ze adviseren een diameter van 2 tot 6 meter. Aangezien het een halve bol is, wordt de hoogte de helft van de diameter.
Ik koos een diameter van 4 meter, dus hij is 2 meter hoog. Vervolgens heb ik er een voet onder gemaakt van 25 centimeter. Dus is hij 2,25 meter hoog.
Wel slim om even de plaatselijke regels uit te zoeken en te overleggen met buren. Hier mocht ik het gewoon bouwen mits minimaal 1 meter van de erfgrens en er was ook een maximale hoogte (weet ik even niet uit mijn hoofd). Maar gemeenten hebben allemaal verschillende regeltjes.
Succes!
Hoi Remi,
Bedankt voor je heldere en inspirerende verhaal. Wij hebben ook een kit gekocht bij de Stadsakker en gaan de dome maken op ons landje in Asturias, waar we naar toe verhuizen medio 2020.
Hoi Nanny,
Wat leuk dat je ook aan de slag gaat met een dome als kas! Veel plezier daarmee alvast!
Waar ga je de kas voor gebruiken? Het lijkt me dat je die in de zomer in Spanje niet nodig hebt? (goed ventileren dan!) Ga je het seizoen verlengen oid?
Groeten Remi
Hoi Remi,
Ik snap je vraag. Bijna iedereen veronderstelt dat het in Spanje ’s zomers overal bloedheet wordt. Maar wij wonen straks in een gebied ten noorden van de Cordillera Cantabrica, bergketen die van west naar oost loopt over het Iberisch schiereiland. Daar is het klimaat heel gematigd en komt de temperatuur in de zomers bijna nooit boven 30 C. Het regent er meer dan in NL. We willen de kan o.a. gebruiken om tomaten te telen en idd ook om het seizoen te verlengen.
Groet! Nanny
Hoi!
Dat wist ik niet. Wat leuk om te weten. Dank voor de toelichting en veel succes en vooral plezier daar!
Remi
Hoi Remie, Leuk concept deze dome! Hoop wel dat deze stormproof is, maar ik zag al dat er veel bomen in de omgeving stonden en de wind er mss best wel mee valt. Heb nl zelf een tunnel folie kas en kan gemakkelijk de folie er in het najaar afhalen…Maar een keer was ik te laat, en had de storm het buizenframe wat in elkaar gedrukt, wat ik later met PE buizen stukjes weer heb gerepareerd. Heeft als voordeel dat PE wat veerkrachtiger is en meegeeft met de wind. Tja Bamboe daar werk ik ook veel mee, ik verbouw het zelf op de tuin (diverse soorten Phyllostachis) en gebruik het voor de stokslabonen tunnel met er bovenin een heus fietsenwiel, dit laatste als versteviging van de constructie. Tomaten en komkommers zijn de voornaamste gewassen die ik via een irrigatiesysteem vanuit een watertank (1600 lt), die ruim een meter hoog staat automatisch laat bevloeien volgens het principe van communicerende vaten….Zo heb ik voldoende waterdruk om tot achter in de tuin te komen. Ook heb ik wat banensoorten waaronder de eye catcher `Maurellii` Deze Keniaanse banaan groeit wel het snelst, en wordt zeer groot ook in NL. `s winters laat ik hem onder een `Grow led` langzaam doorgroeien zodat hij vanaf het voorjaar een snelle doorstart kan maken! Verder heb ik veel Canna`s die een mooie lange bloeitijd laten zien. ik houd van fleur en kleur op de moestuin. Ben zeer benieuwd hoe je Dome het uithoudt tijdens harde stormen….gr. Christian
Hoi Christian,
De kas staat nu ongeveer een ruim jaar en heeft al een aantal stormen meegemaakt. Aan de noordkant staan inderdaad bomen (tuin buren). En ten westen van onze tuin ook. Aan de zuidkant hebben we wel een flink windgat. Dus zuid-wester storm komt wel op de kas. Daarom hebben we aan de zuidkant van onze tuin een (niet te hoge) windsingel aangeplant. En tussen die singel en de kas staan inmiddels allerlei fruitbomen. Die houden nu nog weinig wind tegen, maar over een paar jaar al veel meer.
We zijn ook begonnen regenwater op te vangen in IBC-tanks. Dat lijkt ook goed te werken. De vaten vullen met dit weer erg snel.
Het klinkt alsof jij ook leuke dingen doet in de tuin! Veel plezier daarmee!
Remi
Beste Remi,
dat is mooi in elkaar gezet. Zo een serretje (ik ben vlaming) toegankelijk maken is makkelijker als je de dome op een muurtje van 80 à 100 cm hoog zet. Een driehoek weglaten, beetje bukken en je bent binnen. Op de buildwithhubs calculator kan je de hoogte van het muurtje ingeven en zo een beeld krijgen van het resultaat.
En nog een tip: een raampje is inderdaad nodig voor te hoge temperaturen, maar dan heb je ook onderaan een luik nodig om de lucht te laten circuleren.
Groet,
Jacob
Hoi Remi,
Wat een super gaaf project en wat leuk om te lezen dat hier gewoon een kit voor bestaat. Wat ik me afvroeg is of het ook mogelijk zou zijn om elke hexagon apart te bekleden met folie zodat de kas indien nodig makkelijker uit elkaar gehaald kan worden? Mogelijk wordt het dan niet helemaal wind/waterdicht maar in principe hoeft dat natuurlijk ook niet. Temperaturen zullen toch wel oplopen verwacht ik.
Fijn om dit tegen te zijn gekomen, leuk artikel!
Groetjes!
Hoi Elin,
Deze kit is gebaseerd op dat je eerst de constructie maakt en die daarna ‘bekleed’.
Maar ik heb wel anderen gezien die ook domes maken op basis van een ander systeem, of op basis van zelf slim zagen. Daarbij is het wel mogelijk alle vlakken (verschillende driehoeken) los te maken. Ik ben ooit een leverancier tegen gekomen die ze maakt van (volgens mij) plexiglas in een frame. Dan koop je dus een stapel driehoeken die je in elkaar kunt zetten. Ik heb daar recent weer naar gezocht en kon het niet terug vinden. Wellicht noemen die het geen dome, maar een koepel of hebben ze nog een andere naam.
Ook ben ik eens een youtube filmpje tegen gekomen van iemand die ze zelf maakte van hout. Maar dan moet je dus goed kunnen rekenen (alle lengtes en hoeken van het hout moeten dan kloppen) en secuur kunnen zagen (de hoeken in zowel de kopse kant van je hout als langs de lengte). Die zou je wel moeten kunnen terugvinden denk ik.
Succes!
Groeten Remi
Beste Remi,
Mooi project! Bij welke winkel / website heb je de folie besteld?
Groet,
Reinier
Als ik me goed herinner bij BTN de Haas in Groningen. Maar ik heb toen wat winkels vergeleken en ze zitten allemaal dicht bij elkaar qua prijs. Dus ik zou gaan voor een winkel in de buurt ivm bezorgkosten.
Hoi Remi,
Cool apparaat !
Is het draag vermogen sterk genoeg om o.a. je tomatenplantjes enzo aan de bovenkant vast te binden ?
Of moet je het nog extra verstevigen ?
Kan me voorstellen dat met klikken iets minder stevig is dan met schroeven.
Groeten,
Leon
Hoi Remi,
Cool apparaat !
Is het draag vermogen sterk genoeg om o.a. je tomatenplantjes enzo aan de bovenkant vast te binden ?
Of moet je het nog extra verstevigen ?
Kan me voorstellen dat met klikken iets minder stevig is dan met schroeven..
Groeten,
Leon
Hoi Leon,
Voor tomaten enz gebruik ik vaak bamboe stokken in de grond. Maar vorig jaar hadden we ook een enorme komkommer die in meerdere touwen aan de constructie hing. Dat gaat prima. Alleen knoopte ik ze steeds alleen aan de segmenten. Dus dan moet je even geluk hebben met waar je plant staat. Soms loopt zo’n touw dan scheef.
Gr Remi
Update:
Een paar dagen geleden hadden we hier een zogenaamde ‘downburst’ in Eext. Dat lijkt wat op een windhoos, maar is weer net anders. Komt erop neer dat er dan zóveel regen en hagel tegelijk naar beneden komt, dat al dat water de lucht omlaag drukt. Die moet ergens heen en gaat opzij. Daardoor lagen hier in de moestuin alle bonen en tomaten plat. De vijgenboom stond scheef in de grond. En allerlei planten hebben gaten in de bladeren van de hagel. Ik heb zelden zulke heftige regen, hagel en wind tegelijk gezien.
De regen begon erg plotseling en ik moest nog naar de kas rennen om snel het raam en de deur te sluiten. Ik was drijfnat.
Maar de geodome-kas is nog helemaal heel. Niets aan de hand. Geen windschade en geen schade van de hagel.
Een mooie test!
Beste Remie
Blijft de folie ook strak om het frame zitten?n
En gaat het niet klapperen met de wind
Wij wonen in Lochem en hier is het meest oorverdovend stil
Vandaar deze vraag
Beste Guus,
Lochem. Prachtig. Ik heb mijn permacultuur jaaropleiding twee jaar geleden tussen Lochem en Geesteren gedaan. Mooie omgeving!
Wat betreft het folie. Nee, dat klappert niet/nauwelijks. Ik heb het met heel veel nietjes vastgezet rondom langs elke lat. Dus ze zitten best strak. En als het waait gaan ze wel wat heen en weer, maar daar hoor je geen klapperend geluid van. Het is wel belangrijk de kas altijd goed dicht te doen als er windkracht 6 of meer is voorspeld. Ik vermoed dat het wel iets meer geluid maakt als het stormt, maar dat beetje geluid valt weg in het geluid van de storm zelf. Ik heb onze kas in ieder geval nog nooit gehoord.
Groeten Remi
Hoi Remie, ik woon bij jou in de buurt, Raalte en was benieuwd waar jij de folie hebt gekocht. Kon je het in de buurt kopen?
En zouden we evt. een keertje mogen komen kijken om ervaring te delen voordat wij er mee aan de slag gaan?
Hoi Guus, wij wonen bij jou in de buurt, Raalte en was benieuwd waar jij de folie hebt gekocht. Kon je het in de buurt kopen?
En zouden we evt. een keertje mogen komen kijken om ervaring te delen voordat wij er mee aan de slag gaan?
Hoi Remi,
Het is zover! Inmiddels heb ik alles klaar staan om de geodome in elkaar te gaan zetten. Ik heb net als jij de stokken met (gekookte) lijnzaadolie behandeld en alle connectors bevestigd. Nu moet ik alleen nog (ff:P) de palen voor in de grond en de kasfolie halen en het raam, de onderborder en de deur gaan verzinnen en vormgeven. En daadwerkelijk gaan opbouwen natuurlijk! 🙂
Nu weet echt niks van kassen folie. Wat ik zo heb gelezen is jou optie de meest logische. Ik wil dus hetzelfde als jij gaan doen met de gewapende kasfolie. Zelf zie ik alleen een paar webshops maar de plaatjes laten nogal veel aan de verbeelding over. Heb jij misschien tips waar ik die folie het beste zou kunnen halen?
Alvast bedankt 🙂
Groetjes, Ank
Hallo Ank,
Vanuit mijn ervaring kan ik je deze aanraden:
“Horti Film Expert gewapende folie zonder nagelrand
Afmeting rol: 1,50×50 meter, 16,5 kg. per rol”
https://www.nettenverkoop.nl/webshop/tuin_amp_agro/tuinbouw/gewapende_kassenfolie/
En dat was meer dan genoeg voor mijn dome van 4,2 meter.
Veel plezier met opbouwen, het heeft mij best een paar uurtjes meer gekost dan ik van tevoren dacht.
Een tip nog: als je ook latje aan de buitenkant doet, dan werkt afkitten met transparante siliconenkit goed om de naad tussen hout en folie af te dichten. Zoals de auteur al aangeeft komt er anders (best wel) wat water binnen tijdens het regenen.
Groet,
Reinier
Hoi Ank,
Dat klinkt goed! Het is een hoop (maat)werk inderdaad 😉
Ik heb destijds folie gehaald bij BTN de Haas. Die zitten bij mij in de buurt. Dus kon ik het ophalen, en dat scheelt in de verzendkosten. Ik heb destijds online wat verschillende varianten bekeken. Maar qua prijs en kwaliteit zit het volgens mij allemaal dicht bij elkaar. Bij BTN zie ik het nu niet meer op de site staan trouwens. Maar er is vast een winkel in de buurt waar je het kunt halen of een online winkel waar je het kunt bestellen.
Wat betreft de tip hierboven. Dat is smaak natuurlijk. Maar persoonlijk vind ik het belangrijk dat er alleen natuurlijke materialen verwerkt zijn in de buurt van gewassen die ik eet. Dus ik heb liever dat er wat water binnen komt hier en daar, dan dat ik silicone gebruik. Want ik vermoed dat dat in de loop der jaren los komt en in je kweekbedden komt. Maar wellicht valt dat mee. De regen die binnenkomt vind ik geen probleem. Scheelt mij weer watergeven. Alleen komt de regen niet evenredig. Er zijn bepaalde lage punten waar het aar binnen komt. Sommige planten kunnen daar niet goed tegen. Dus die moet je daar niet neerzetten dan.
Succes!
Groeten Remi
Wat een leuk project, en het ziet er prachtig uit. Waar ik nog even benieuwd naar ben: wat heeft de dome uiteindelijk gekost? En – het is nu 2021 – hoe zijn je ervaringen ondertussen met de dome. Zou je de opbouw een volgende keer anders doe en zo ja wat? Verder complimenten en veel plezier gewenst.
Hoi!
De kosten:
– De kit kost zo’n € 159,00.
– De folie: € 103,50 (ik kwam net onhandig uit, had net wat meer dan 1 rol nodig, kocht er 2 en heb dus nog flink wat liggen)
– De panlatten zijn volgens mij 30 of 40 euro geweest.
– Dan de paaltjes. Dat zal ook een paar tientjes zijn geweest.
– Stenen zijn overal gratis te krijgen
– Wat schroeven en nietjes enz
Dus rond de € 300 in totaal schat ik even snel.
Maar de belangrijkste ‘kosten’ is de tijd.
In bovenstaande reacties heb ik al wat ervaringen gedeeld. Maar de kas heeft al aardig wat stormen overleeft (Ciara en Dennis begin 2020) en een zogenaamde ‘downburst’ (soort windhoos) waarbij het zó knetterhard regent dat de regen de lucht opzij duwt en je hele rare harde draaiende wind krijgt. Dus daar maak ik me geen zorgen meer over.
Het folie is nog steeds prima na bijna 2 jaar. Ik verwacht niet dat het 20 jaar goed blijft. Maar 10 jaar zou best kunnen lukken.
De kas doet verder wat je wil van een kas. Het wordt er lekker warm. Daarom is het wel belangrijk een raam en deur te maken zodat de kas in de zomer goed kan luchten.
De maat is ook prima. We kunnen vanuit het sleutelgat in het midden nét bij de planten aan de rand. Als je veel plant is het soms wat lastig om ongewenste wilde planten weg te halen aan de buitenste randen en daar te oogsten.
Een grotere dome kan ook, maar dan zul je wel een andere indeling moeten maken. Want je kunt anders niet meer bij de buitenkant.
Uiteindelijk bevalt het dus allemaal goed.
Enige dat ik wellicht anders zou doen is de overlap van de folie. Ik heb van boven naar beneden gewerkt. Dus de folie van de tweede ‘ring’ zit over de eerste. Daardoor kan er wat water tussendoor komen bij regen. Op zich is dat wel handig, want het scheelt watergeven. Maar ik vermoed dat het hout daar wat eerder slecht zal worden. Dus als het lukt zou je de folie juist van onder naar boven kunnen doen. Al wordt het wel een uitdaging om de laatste stukken goed vast te maken dan…
Hoi Remi,
Wij hebben de geodesic dome kit al 3 jaar in de kast liggen, en jouw artikel helpt me om er dit seizoen eindelijk iets mee te doen!! Wij willen er een slaap- en thuiswerkplaats van maken met een kachel (wood stove) waardoor je ook in de winter gebruik kan maken van de leefruimte. Heb je ideeen wat we dan voor folie moeten gebruiken en hoe we de kachel en pijp moeten bevestigen?
Hoi Natasja,
Wat leuk om te horen dat mijn artikel je motiveert om aan de slag te gaan. Succes!
Je kunt de kit gebruiken voor allerlei domes. Wij maakten er een kas van. Maar het kan ook een trellis zijn of een kunstobject of tent. Hoe dat precies moet weet ik ook niet.
Onze kas is niet helemaal waterdicht. Dat komt omdat ik het folie per 2 of 3 vlakken heb aangebracht. Hier en daar zitten er dus kleine kiertjes tussen. Daar moet je wat op bedenken als je er (droog) in wilt slapen. En als je een kachelpijp door het folie naar buiten wilt leiden, zou je denk ik iets moeten bedenken dat het folie daar niet smelt.
Wellicht kun je even op de gallery van BuiltWithHubs kijken? Daar zie ik allerlei oplossingen. Wellicht helpt dat je verder.
Succes!
Groeten Remi
Beste Remi,
je manier van uitleggen is prachtig!
nu zit ik met 1 probleempje, graag zou ik een dome van 7m doorsnede maken, dus heb ik een extra kader nodig jou constructie bestaat uit 3 niveau’s en ik veronderstel dat ik een 4 de niveau nodig heb maar ik kan nergens zo een constructie vinden laat staan de afmetingen van de stokken.
Kan je me verder helpen?
Beste Pedro,
Als je de dome groter wilt maken, kun je langere stokken gebruiken. Maar de constructie zelf blijft het zelfde. Er is dus geen extra ring nodig oid. Op de site van built with hubs staat een rekenhulpje waarmee je kunt uitrekenen hoe lang de stokken moeten zijn om de gewenste grootte te bereiken.
Er zit wel een grens aan hoe groot de dome kan worden. Ik weet niet uit mijn hoofd hoe groot dat is.
Groeten Remi
Tof project dat inspireert tot navolging! Kit gekocht, stokken gescoord (stevige bezemstelen voor sneeuwschuivers), even in de olie gezet, vervolgens klikker-de-klik en klaar.
Maar nu mijn vraag: met hoeveel man heb je de koepelkas op z’n pootjes getild? Okay, nog een vraag: vleugelmoeren aangedraaid voor het tillen?
Wij probeerden het met z’n tweetjes, moeren niet aangedraaid, en toen ging het mis. De constructie viel in duigen. Soort levend mikado. Heel benieuwd hoe jullie de dome een niveautje hoger hebben gekregen.
Groet!
Richard
Hallo Remi,
Met veel interesse heb ik je artikel gelezen over het bouwen van zo’n leuke en effectieve kas!
Wat verder kijkend op internet kwam ik de naam van de uitvinder van het geodome-concept tegen, Richard Buckminster Fuller. Een bijzondere man! Die naam deed me weer verder denken aan Buckminster Fullerene C60. Dat is een atoom, weer ontdekt door drie scheikundigen, die er een nobelprijs voor gekregen hebben. Het wordt Buckminster Fullerene genoemd, omdat het atoon de vorm heeft van een volledig ronde dome, zoals een voetbal, met 60 vlakjes. C60 heeft bijzondere eigenschappen, uitgetest op ratten, die er tweemaal langer en gezonder op leefden.
Mij schoot te binnen dat ik nog een paar flesjes C60 (opgelost in olijfolie) moest hebben, omdat m’n man en ik er wat jaren geleden gebruik van hebben gemaakt. Het was toen ineens een hype in het groepje waarin ik verkeerde.
Nog wat artikelen verder las ik dat het een super-antioxidant is, met een bijzonder effect op allerlei kwalen, waaronder maculadegeneratie (een oogaandoening). Laat ik daar nu net sinds een paar maanden last van hebben! Het is een grijs vlekje in je oogfocus, waardoor je niet goed meer kunt lezen. Gelukig heb ik het (nog) maar in 1 oog….. Nu was ik al bezig met het kweken van tarwegras op m’n volkstuintje, omdat een oogbadje van tarwegrassap zou kunnen helpen tegen o.a. deze kwaal. Nu kan ik er ook een drupje C60-olie aan toevoegen.
In de reguliere geneeskunde lijkt er geen remedie te zijn tegen die oogaandoening, dus ga ik hier nu zelf mee aan de slag.
Nou, een heel verhaal, en dat alles omdat jij zo’n leuk artikel hebt geschreven over je geodomekasje!
hartegroeten, lucie
Ik ben enorm aan het puzzelen hoe ik dat met de folie ga doen. Weet je hoeveel je nodig hebt voor een dome met diameter van 4 meter en een hoogte van 2,5 meter?
Heb je veel van de rol overgehouden?
Ben heel benieuwd naar jouw antwoord.
Agnes.
Hoi Agnes,
Dat is inderdaad even puzzelen. Die van ons is ook 4 meter. Het lastige met het rekenen is dat je allerlei rare hoeken hebt waar je wat verliest. Ik kwam daar ook niet uit met rekenen. Volgens mij is de oppervlakte van een perfecte bol met een straal van 2 meter ongeveer 50 vierkante meter. Maar je hebt maar een halve bol, dus 25 vierkante meter. Daar moet nog wat bij omdat je dome wat hoger staat (jouw straal is 2, maar de hoogte 2,5. Dus die staat op pootjes?). Dus zo’n 35 vierkante meter. Maar omdat het allemaal hoeken en schuine stukken zijn verlies je best weel. Ik denk wel 1/3 van de folie. Dus om 35 vierkante meter te bekleden heb je al snel 55 vierkante meter nodig. En dan heb je ook nog strookjes overlap.
Wat helpt is dat je het ook niet per meter kunt kopen. Dus je komt sowieso onhandig uit. Dus het op de centimeter nauwkeurig uitrekenen heeft geen zin. Ik kocht uiteindelijk “Gewapende kassenfolie 1,5x50mtr | 235 gr/m2 |groen|Waterborg”. Dus 75 vierkante meter. Bij BTN de Haas in Groningen, maar ik raad aan wat dichterbij te zoeken.
Ik schat in dan ik zo’n 60% tot 70% daarvan gebruikt heb op de kas. De rest is over. Dat is zonde. Maar aan de andere kant kan ik wel een keer een reparatie maken als dat nodig is na een hagelbui o.i.d. (dat is nog niet voorgekomen).
Je kunt de folie steeds per 3 a 4 driehoeken tegelijk vastmaken. Zelf ben ik bovenop begonnen en heb ik naar beneden gewerkt. Vooral omdat je in het begin nog op een trapje kunt staan en de middelste stukken vast kunt nieten. Maar het nadeel daarvan is dat de tweede ‘ring’ folie dus OP de eerste is geniet. Er is dus een klein kiertje waar wat regenwater door kan komen. Op zich geen ramp, want dat scheelt water geven in de kas. Maar ik vermoed dat het hout op die plekken ook wat sneller zal slijten. Dus als het je lukt (lange armen?), dan raad ik aan juist van buiten/onder naar binnen/boven te werken.
Succes!
Hallo Remi, dank voor je geduld om het zo goed uit te leggen.
Nu aan de slag gaan;-).
hartelijke groet, Agnes
Onze geodomekas is ook af. Het lijkt erg op de kas op de afbeelding. We hebben dus veel aan de beschrijving gehad. Vooraf vroeg het wel enige studie en ook twijfel of we genoeg hadden aan 1 rol folie. We hebben een kleine 4 meter als doorsnee genomen en 2,5 meter hoog (incl onderbouw) en we hebben nog folie overgehouden. Ik heb patronen gemaakt voor de driehoeken, zodat ik het goed en voordeling op de folie kon leggen. Dat vond ik zelf wel handig. We hebben de folie van boven naar onder aangebracht, De onderkant lieten we nog open, zodat de bovenkant van de tweede laag eronder aangebracht kon worden. Hiermee voorkomen we lekkage. En met het aanbrengen van de latjes aan de buitenkant, blijft het goed op de plek zitten. Het is nu 21 maart, al lekker broeierig in de kas en we vragen ons af of er nog een raampje voor ventilatie ingemaakt moet worden.
De onderste laag hebben we van oude steen gemaakt. De folie hebben we helemaal tot onder het zand aangebracht, zodat het er niet kan tochten. De deur hebben we van oude steigerplanken gemaakt, de onderste helft is dicht gemaakt, de bovenste helft van folie. Benieuwd of we dit jaar wel goede en gezonde oogst van tomaten zullen hebben.
Hoi Agnes, Dat klinkt goed. Leuk om te lezen!
Ventilatie is zeker nodig. In de zomer kan het erg heet worden in de kas. Wij hebben tegenover de deur een raam. Het is gewoon precies zo’n driehoek die open kan. Dat is wel echt nodig. Anders leggen je planten het loodje bij een hittegolf. In de zomer staan de deur en het raam bij ons standaard tegenover elkaar open om te ventileren.
Groeten Remi
Hartelijke dank Remi!!
groet, Agnes