Tuinhout behandelen met lijnzaadolie in plaats van verf of beits: werkt het?

28 februari 2019

Onbehandeld hout in de buitenlucht houdt het niet lang vol. De meeste houtsoorten uit de bouwmarkt zijn binnen 10 jaar doorgerot. Zonde. Je kunt het hout dus beter beschermen tegen weer en wind. Dan blijft het langer mooi en hoef je niet elke paar jaar een nieuwe schutting te bouwen. Koop je geïmpregneerd hout, dan is het langer beschermd, maar lekken er giftige stoffen uit het hout je (moes)tuin in. En de meeste soorten verf en beits bevatten stoffen die wel je hout beschermen maar niet je tuin. Dat wil ik niet in mijn tuin hebben en zeker niet in de verhoogde bakken van mijn moestuin. Lijnzaadolie lijkt de meest milieuvriendelijke optie. Maar werkt het?

Verhoogde bakken van Douglashout beschermen

Ik ben bezig vijf verhoogde bakken te maken in mijn moestuin. Verhoogde bakken hebben een aantal voordelen ten opzichte van kweken in de volle grond. Minder bukken, niet per ongeluk op de luchtige grond stappen, makkelijker onkruid tegenhouden, en de houtsnippers blijven op de paden en komen niet tussen de groente om er een paar te noemen. Ik koos Nederlands Douglashout, omdat het Nederlands is (dichtbij is duurzamer) vanuit verantwoord beheerd bos, en duurzaamheidsklasse 3 heeft. Dus gaat het onbehandeld al 10-15 jaar mee. Dubbel zo lang als vuren en grenen. Hout van Douglas en Lariks wordt veel gebruikt voor schuttingen, gevelbekleding, veranda’s en overkappingen. Ik gebruik het hout voor moestuinbakken.

Onbehandeld douglashout voor verhoogde moestuinbakken

Verf op basis van lijnzaadolie

Tijdens mijn zoektocht naar verf op basis van natuurlijke ingrediënten kwam ik al snel op de site van Natuurlijk Kleurrijk. Zij zijn gespecialiseerd in natuurverf en van hen mocht ik Allbäck lijnolieverf uitproberen. Lijnzaad is het zaad van vlas. Een plantje met leuke bloemetjes. Ze stuurden me zowel de Rauwe lijnolie (Allbäck Raw linseed oil) als Allbäck lijnolieverf. Die verkopen ze in 42 kleuren! Ik koos Zweeds rood (brick red), omdat ik dat een mooie natuurlijke kleur vind die mooi afsteekt tegen de groenten (en omdat mijn vrouw dat graag wilde…).

Op de site van Natuurlijk Kleurrijk lees ik dat “Allbäck lijnolieverf volledig schoon en veilig is: er komen bij de Allbäck verf geen schadelijke stoffen vrij voor het milieu of de gezondheid. Het grootste voordeel van de Allbäck verf is dat hij niet kan bladderen. Daarnaast is hij uitermate UV-bestendig”. Ook is de natuurverf “biologisch afbreekbaar en past daarom in de ecologische kringloop”.

Dat klinkt goed. Via de mail krijg ik nog wat tips van Pieternel van Natuurlijk Kleurrijk over de hoeveelheid liters en de aanpak.

Hout verven met lijnzaadolie gaat anders dan bij gewone verf

Lijnzaadolie werkt heel anders dan de verf die je waarschijnlijk gewend bent. Waar verf een laagje op het hout vormt, zodat er geen vocht in het hout kan komen, trekt de olie juist in het hout. Overal waar lijnzaadolie in het hout zit, is geen plek meer voor water. De truc is dan ook om de lijnzaadolie zo diep mogelijk het hout in te krijgen. En daarvoor moet je het verwarmen tot zo’n 60 graden. Daardoor wordt de olie dunner en trekt het dieper het hout in. En omdat het 60 graden is, leggen de meeste schimmels en bacteriën in het hout meteen het loodje. En bladderen is er niet bij, want de lijnzaadolie zit in het hout in plaats van erop.

Je kunt lijnzaadolie op twee manieren verwarmen:

Eerst op je hout verven en dan met een föhn verwarmen en laten intrekken
Eerst verwarmen en de warme lijnzaadolie op je hout smeren met een kwast

Ik heb geen föhn, dus ging voor optie twee. Maar hoe verwarm je olie en hoe weet je wanneer het 60 graden is? Ik zag mezelf al met een thermometer in een pan olie op het vuur roeren. Gelukkig kan onze oven ook verwarmen tot 60 graden. Dus ik heb steeds een paar centimeter lijnolie in een jampotje gedaan en die een kwartier in de oven gezet op 60 graden. Dat werkt prima en 60 graden kun je ook met je handen vasthouden.

Jampot met ruwe lijnolie in de oven op 60 graden

Lijnolie aanbrengen op hout

Het verven zelf gaat vervolgens zoals elke verf. Gewoon met een kwast op het hout smeren. Je ziet de lijnzaadolie al snel het hout in trekken en minder glimmen. Vooral bij de eerste laag op onbehandeld hout. De ruwe lijnzaadolie is precies wat het is: 100% ruwe lijnzaadolie. Dus als je een klodder op je vingers krijgt, is er niets aan de hand. Je spoelt het zo van je handen af onder de kraan zoals je ook met olijfolie in de keuken zou doen.

Ik heb wel gemerkt dat je moet doorwerken of tussentijds opnieuw moet verwarmen. De olie trekt snel en goed het hout in als het warm is. Maar terwijl je staat te verven koelt de olie af. Ik kon steeds twee of drie planken doen en merkte dat de lijnzaadolie dan te koud werd en minder snel in het hout trekt. Dus zet steeds je jampot even opnieuw in de oven. Dan heb je meteen even tijd voor pauze. Of neem twee jampotten die je om de beurt in de oven zet. Dan kan ook natuurlijk.

Op deze foto kun je zien hoe diep de olie in het hout trekt. Ik heb alleen de kopse kant geverfd. De olie trekt in een paar minuten 1,5 tot 2,5 centimeter het hout in. Behandel je een plank van twee kanten, dan zal de olie dus overal in het hout komen.

Verschil ruwe lijnzaadolie en lijnolieverf

Ik kreeg het advies om de moestuinbakken eerst rondom met ruwe lijnzaadolie te behandelen. In feite impregneer je daarmee op een natuurlijke manier het hout door en door. De binnenkant van de bak zie je niet meer terug als er aarde in zit dus heeft het ook niet zoveel zin om die in een mooie kleur te oliën. De buitenkant wel.

Voor de buitenkant gebruik ik Allbäck lijnolieverf in Zweeds rood (brick red). In eerste instantie lijkt dat hetzelfde als de ruwe lijnolie, maar dan met rood pigment erin. Toch werkt het wel wat anders. Het hout was al geïmpregneerd met de Allbäck ruwe lijnzaadolie waardoor de Allbäck lijnolieverf er minder snel in trok. Op zich logisch. Maar wel goed om te weten. Behandel je tuinmeubelen dus niet met lijnzaadolieverf een dag voordat je een tuinfeest geeft, want dan zijn je tuinmeubelen nog plakkerig. Dat duurt echt langer dan bij ‘reguliere’ verf.

Planken die net behandeld zijn met rode lijnolieverf als tweede laag op ruwe lijnolie.

Verder had ik van de ruwe lijnolie geleerd dat je het zo van je handen afspoelt, dus deed ik niet heel voorzichtig met de lijnolieverf. Nou blijkt dat je dit spul lastiger van je handen krijgt en moest ik flink schrobben om mijn rode handen weer hun normale kleur te geven. Dom natuurlijk. Pas op met je kleren, dit krijg je er niet meer uit.

Mooie natuurlijke uitstraling van het hout met nerven

Al met al vind ik zowel de ruwe lijnzaadolie als de lijnzaadolieverf erg fijn werken. Je bent iets langer bezig met verwarmen, maar die tijd win je weer terug omdat je kwast in no-time weer schoon is. En het hout ziet er prachtig en natuurlijk uit. Doordat de lijnzaadolie in het hout trekt, blijf je de nerven van het hout prachtig zien. Sterker nog, het lijkt wel alsof de olie extra contrast toevoegt, waardoor de structuur van hout nog beter naar voren komt.

Vijf moestuinbakken met paden van houtsnippers. De bakken moeten nog gevuld worden met compost en staan op karton tegen het gras eronder.