Onderstaande tekst is een transcript van de Podcast over duurzaamheid #13. Dit transcript is niet gecontroleerd op fouten en automatisch getranscribeerd met AI.
Deze transcriptie hoort bij de Podcast over duurzaamheid #13
Link naar de aflevering: https://doe-duurzaam.nl/podcast/echt-alles-wat-je-wil-weten-over-warmtepompen-met-patrick-schimmel/
Ik zit vandaag bij Patrick Schimmel van Schimmel Techniek.
Hey Patrick, welkom in de podcast over duurzaamheid. Ik ken je eigenlijk onder andere via Nicolaas van Eveningen van Plushuis. Die zat in een flink aantal podcasts hiervoor. Die noemt jou zijn huisinstallateur. En met jouw installatiebedrijf help je mensen met duurzaam installatiewerk. Dat noem ik maar even zo. Je hebt een paar disciplines in huis en een hele mooie is drilling volgens mij. Het geothermie gedeelte. Passiefhuis en eigenlijk alles wat met duurzaamheid rondom huis en installatiewerk gaat. En volgens mij ben je de afgelopen jaren keihard gegroeid en we spraken elkaar net hiervoor, het gaat nog harder dan hard op dit moment. Hoe ben je dan eigenlijk ooit begonnen? Ja, dat is wel een mooi verhaal denk ik. Vier jaar geleden werkte ik nog gewoon bij een werkgever, daar zat ik al op kantoor en En dat deden we eigenlijk voor de grote bouwbedrijven, de nieuwbouwwoningen. Dan heb je altijd met een 1+1 norm te maken. Dat noem ik altijd een beetje de hak-over-sloot-norm. Je doet het minimale wat je moet doen om niet aangeklaagd te worden, zeg ik altijd maar. Ja, is dat die drie zonnepaneeltjes die dan op het dak liggen? Exact, de schaampanelen. Precies, de schaampanelen. En zo gaat het ook eigenlijk met de volledige installatie in zo’n woning. Nou ja, dat stond me best wel tegen eigenlijk. Het was altijd grote aantallen. We waren er heel goed in. Het liep ook heel erg goed. Alleen, ik werd er niet gelukkig van. Dan komt er toch een punt dat je thuis komt en dat de vrouw zegt “Wat doe jij nou thuis?” Dat was eigenlijk dat ik mijn spullen op tafel gegooid had en ontslag genomen had per direct. Dus ik zat thuis. Je had echt zo’n doosje om de arm mee. Ja, dat was echt de sleutels ingeleverd en in Amersfoort op de trein gestapt op het kippenlijntje naar Barneveld. En daar woonde ik vijf minuten vandaan en ik was thuis zonder auto, zonder laptop, zonder telefoon. En nou ja. Dan mag je opnieuw beginnen. Ja, dan moet je of moet, mag je overnieuw beginnen. En ja, toen had ik al zoiets van, ik had ervoor al wel 15 jaar voor mezelf gewerkt als ZZP’er. Werken in je bedrijf in plaats van aan je bedrijf. En ik denk dat ga ik anders doen. Ik deed al wat warmtepompsystemen voor dat bedrijf, voor de particuliere aanvragen, omdat daar toch weinig ervaring in was. Daar hadden we toch best wel wat mee gedaan. Ik had een nieuwe telefoon bij de telefoonwinkel gehaald en aan mijn werkgever doorgegeven van dit is mijn nieuwe nummer, dus mocht je nog wat vragen hebben, dan bel gerust. Nog geen half uur later had ik een loodgieter uit Otterlo aan de telefoon die ongeveer net zo plat praatte als ik. En mijn baas dacht dat dat een vriendje van me was die gewoon voor de gein belde. Maar dat was een loodgieter die op zoek was naar een warmtepomp. Dus ik had dezelfde dag dat ik thuis kwam meteen mijn eerste warmtepomp verkocht. Dus je nummer was net aangesloten en je kon al aan de bak. Ja, het eerste telefoontje op dit nummer was een warmtepomp die ik verkocht. Ik denk, ja, daar moeten we toch wat… Het is handel. Ja, daar ligt iets op straat waar we moeten oprapen. Dus ja, zodoende ben ik begonnen. En nou ja, heb ik een pand gehuurd waar we toen binnen liepen, dat we zeiden van, joh, dit is zo gigantisch groot hier, hier, hier. Ja, dit krijgen we nooit vol. Maar nou ja, één monteur aangenomen, G.A.N. die vanaf dag één bij mij aan het werk is. En zo zijn we begonnen. En dat was december 2017 dat ik me inschreef bij de KMV Koophandel. En in april 2018 begon hij bij me. Dus ja, vier jaar verder zijn we nu. Nou ja, dan begin je met de warmtepomp systemen. nou alles was van mezelf, we hadden geen investeerders of dat soort zaken en dan ga je beginnen en dan kom je wat mensen tegen, heb je al een bepaalde expertise in huis en merk je aan de klant dat ze toch iets in huis halen wat toch heel erg aanspreekt en dan ga je verder bouwen en dat hebben we in vier jaar tijd gedaan tot het bedrijf wat we nu zijn. Eerst drie jaar zagen gewoon als eenmanszaak, wel met toen al tien man personeel na die drie jaar. Ondertussen hebben er zestien man gegroeid en zijn we ook een stukje drilling erbij gaan doen en schimmeltechniek is als overkoepelende naam gekomen. Daar zijn verschillende bedrijven ondergekomen. onder andere passief huis drilling duurzaam en duurzaam is het stukje warmtepomp systemen luchtwater warmtepompen daar zijn we toch best wel enorm goed in en dat merken dus ook in de markt dat daar best behoorlijk animo over is en dat wij toch wel in het midden het hoger segment terecht komen omdat mensen echt wel op zoek zijn naar kwalitatief hoogwaardig installatie die echt een lange levensduur heeft en waar goed over nagedacht is. En ja in die loop dat wij aan de gang waren, merkte ik ook dat die grondgebonden systemen, kijk luchtwaterwaterpompen, fantastische machines, maar ook die loop je tegen sommige problemen aan, met bijvoorbeeld geluid. Hey, voordat we echt die techniek in duiken, want bij mij duizelt het nu al. Ik heb er ook een beetje verstand van natuurlijk, maar dit gaat wel echt meteen, moeten even misschien een luisterwaarschuwing geven speel deze podcast gerust op halve snelheid af, want het kan behoorlijk hard gaan tussen ons. Inderdaad. En we hadden straks al even over, ik dacht in een gegeven moment, ik heb een hele andere vraag, wat maakt je werk dan zo leuk? Je bent dan dus gestopt, dag 1 telefoonnummer opgehaald bij de telefoonwinkel, een half uur later werd je gebeld en toen begon het echt gewoon weer te lopen, dus je hebt geen seconde stilgezet zo ongeveer. Nee. Wat maakt dan dat werk zo leuk? Waar word je dan enthousiast van? En is het ook wel leuk, waar word je dan niet enthousiast van? Laten we beginnen met waar word je enthousiast van? Het stilzitten zit niet in mijn aard, dat zul je wel gemerkt hebben. En enorm enthousiast en enorme drijf. Mijn vorige werkgever zei wel eens van je moet de klant niet de kans geven om na te denken. En dat stond mij echt enorm tegen. Die wilden heel graag verkopen, dat dat in bepaalde soorten bedrijven kan, dat is helemaal prima. Links te keukenboeren. Ja exact. Wij wilden niet zo’n snelle prijzenjongen zijn, waar allemaal prijzen op de website staan van dit voor zoveel, dit voor zoveel. Ik wil goed informatief aan de klant uitleggen wat een product is en dat die klant echt een goede beslissing kan nemen en heel duidelijk begrijpt waarom die een bepaald systeem kiest. Dat hij daar een hele goede afweging in kan maken. En nou ja wat mij daar zo enthousiast in maakt is dat je gewoon elke dag weer met mensen om tafel zit waar ik mijn enthousiasme kan overbrengen en waar we gewoon ja we willen ten eerste gewoon heel veel plezier maken. Gewoon binnen ons bedrijf met z’n allen lachen, gieren, brullen. Er moet serieus hard gewerkt worden, maar daarnaast moet er ook echt gewoon plezier zijn en gewoon goed in je vel kunnen zitten. Als ik het niet naar mijn zin heb, ik zeg altijd ik ga nooit een dag met tegenzin in mijn werk, als dat het geval is dan leg ik mijn spullen er maar neer en dan ga ik ook. Ja, dat heb je ook al gedaan. Dat doe ik ook echt serieus. En andere mensen roepen mij, ja maar hoe ga je dat doen met je hypotheek? En hoe de, ik red mijn eigen wel, dat komt wel goed. En nou ja, je gaat aan de gang, je neemt natuurlijk, je neemt het risico’s, je gokt wat en dat valt dan gelukkig de goede kant op. Maar het enthousiasme, het plezier, nou ja dat is, daar ga je elke dag in je bed vooruit. Dus het is vooral, ja, de leuke dingen doen en dan kom je uiteraard ook als ondernemer op dingen uit die echt totaal niet leuk zijn, waar ik echt een bloedhekel aan heb. Financiën, ik heb niks ermee, dat is vroeger allemaal valkuil al geweest. Dus ja, dan ga je de juiste mensen om je heen zoeken waar je zelf in tekort schiet. Moet je wel heel goed beseffen waar je zelf in tekort schiet en dat durven we te zeggen ook. Ja. En daar hebben wij gewoon een jongen hiervoor op de zaak zitten. Dat is Jorik. Dat is gewoon een kei in financiën. Die komt uit een heel ander wereldje en die hebben we hier naartoe getrokken. Die heeft bepaalde kwaliteiten. Dat is echt heel apart. Maar zulke jongens en ik heb een bloedhekel aan managerstaal, maar dan ga je iemand in zijn kracht zetten. Ik word er helemaal misselijk – Moet je niet te vaak roepen. – Maar het is echt, zulke jongens, als je dat soort mensen om je heen verzamelt, en Geyan, een hoofdmonteur die naar kantoor gegaan is, die die jongens aanstuurt, die jongens, ze werken ten eerste keihard, maar we mogen graag een feestje vieren als de dingen goed gaan, en als het gewoon goed loopt, maar ja, een team mensen om je heen, die er ook gewoon keihard voor je willen gaan, dat is mega belangrijk. En dan kan je die dingen die jij niet leuk vindt, die kan je uitbesteden aan jongens die dat wel leuk vinden. En ja, dat maakt het hier gewoon. En tuurlijk, wij hebben ook ons een rotdag, hè? Daar gaat ook echt wel eens wat mis. Maar ja, in het algemeen hebben we hier gewoon de grote schrik met z’n allen. En dan ga je gewoon met z’n plezier, met z’n allen, ja, elke dag weer aan het werk. Volgens mij is de samenvatting plezier, expertise en goede spullen. Ja. En dan krijg je goed werk. Absoluut. Ja, zeker weten. Gaaf. En je begon met overlucht, water, drilling, dat soort dingen. Waar zullen we beginnen? Ik denk dat de warmtepomp is natuurlijk gewoon het heetste hot item van het warmtepomp. Ik weet hoe die werkt, een beetje. Maar er zijn een paar smaakjes en wanneer kies je voor welke? Ik heb straks misschien moeten nog even naar mijn huis kijken. Nou niet komen kijken want dat duurt eventjes, maar ik wil mijn huis echt op een warmtepomp overzetten. Volgens mij kan dat, maar waar moet je nu echt aan denken? Laten we beginnen bij het beginnen. Er zijn een paar oplossingen. Ja kijk je hebt natuurlijk verschillende oplossingen wat je heel veel ziet en dat is leuk om aan te stippen. Ten eerste heb je hybride. Daar is natuurlijk een hele enorme motivering vanuit de regering om hybrides aan te schaffen. Alleen er is natuurlijk wat gebeurd in de wereld, dat is een gasprijs die verdrievoudigd is. En hybride lijkt daarin niet zo heel snel meer de oplossing. Degene die natuurlijk een hybride verkoopt zal natuurlijk altijd roepen dat het wel een hele goede oplossing is. Ik denk dat de hybride zich enorm buitenspel gezeten heeft door de explosieve gasstijging. Omdat een gasketel nog best rendabel was om warm water te maken. Alleen door die gasstijging is ook warm water al op een heel ander rendement te verwarmen. En wordt een warmtepomp steeds interessanter. Het is gewoon een lucht-water-warmtepomp systeem. Verdient zich gewoon all electric al met 5, 6 jaar terug. Naast de hybride heb je dus natuurlijk de lucht-water-warmtepomp. En waarom zou je nog wel voor een hybride kiezen? Nou ja, kijk, wat je ziet, hybride zeggen ze dan, een woning die zich niet all electric kan redden op lage temperaturen. Alleen, ja, er zijn wat bedrijven die enorm commercieel inspelen op de markt en die heel hard roepen van we hebben nu een hoge temperatuur warmtepomp. Ja, dat kreeg ik laatst horen van je moet nog even wachten, want? Die hoge temperatuur warmtepompen zijn er al lang. Er zijn merken die dit al lang hebben. tegenwoordig lage temperatuur warmtepomp systemen tot om het bij de 50 graden gaan, medium temperatuur systemen die tot 60 graden gaan en hoge temperatuur systemen die tot 70 graden gaan en die zijn er al lang. Dat is helemaal niks nieuws alleen er is een hele grote commerciële jongen op de op de markt en die gaat het allemaal in één keer overlopen vertellen dat dat eraan komt dat ze het bijna uitgevonden hebben. Het is er al lang en als je dan gaat kijken kan je dus gewoon heel simpel met een hoge temperatuur warmtepomp systeem gewoon direct van het gas af. Kijk ik heb ook het passiefhuis principe heb ik voor geleerd. Ik ben bouwkundige en installatietechnisch passiefhuis adviseur. Dus kijk de 3S en de GTK het inpakken, het isoleren van de woning daar begin je altijd mee. Dat is echt start 1. En wij sturen ook echt mensen weg van ga nou niet aan die wagenspont beginnen. Ga gewoon HR++ last nemen. Ga je vloer isoleren, ga je dak isoleren. Pak het allemaal aan en kom dampers terug. Over drie jaar willen we ook nog heel graag werken. Maar als jij nu 20.000 euro een stuk slaan, gaat het aan een stukje comfort van je woning. Dus ga dan niet je huis isoleren omdat je naar een warmtepomp moet. Nee, ga je huis isoleren omdat je, zoals Lars Poel al zo mooi zegt, niet in een bushokje wil wonen, maar gewoon in een comfortabel huis wil wonen. En dan ga je dat geld daar besteden. En kom erna, dan denk je vast nog eens een keer aan ons. En als dan het tijdstip daar is voor een warmtepomp, gaan we lekker een warmtepomp uitzoeken. En dan gaan we kijken wat we daarvoor nodig hebben. Dus die hybride gaan we gewoon overslaan. Heb je sowieso niet? Nee, dat is wel nog een hot item. Wij verwachten dat we het eind van het jaar helemaal niks meer met gas doen. Dus geen hybride installaties. Gewoon een cv-ketel sturen, lekker, google maar rond, overal kan je die dingen op de hoek van de straat krijgen. Doen we niks mee. Hybride installaties gaan we ook het eind van het jaar uitverseren, gaan we mee stoppen. Dan krijg je de all electric, hybride, of sorry, lucht-waterwarmte pompen. Die heb je dan in verschillende vormen. De eerste stap is isoleren, kan dat niet, monotale panden of wat dan ook. Dan ga je naar medium temperatuur of een hoge temperatuur. En dan heb je natuurlijk nog het grondgebonden systeem. Het gaat heel hard. Dus hybride slaan we over. De tweede, misschien de meest gekozen optie, is gewoon all electric lucht-waterwarmte pompen. Technisch haalt hij uit de lucht buiten, verwarmt hij het water mee? Ja, wat hij doet is eigenlijk, je hebt een buitenunit en hij haalt energie uit de buitenlucht. En daar is nog best wel eens een misverstand over, zo’n machine kan tot -25 energie uit de lucht halen. Overal zit energie in en overal kan die warmte uit onttrekken. Als het dan -10 buiten is, dan gaat die -10 lucht door de wisselaar heen. En aan de andere kant van de machine komt de -16 uit bijvoorbeeld. Dan heeft hij 6 graden energie te pakken. Die stopt hij in de compressor. En de compressor, dat is ook altijd een beetje een moeilijk dingetje voor heel veel mensen. Maar ik probeer dat altijd zo makkelijk mogelijk uit te leggen. Een compressor die comprimeert die lucht. En dat gaat hij dan, net als in de bergen in Oostenrijk, als je hoger in de bergen wandelt, gaat je water in één keer eerder koken. Dat is eigenlijk wat een compressor in het klein doet. Koude middel. En die warmte gaan we naar de warmtepomp sturen. Dankjewel. Moeilijker dan dit. Dit had ik nodig. Dit kan ik niet maken. Ik zeg altijd ja omgekeerde koelkast ofzo. Dat is natuurlijk ook bij. Toen ik de eerste keer over de omgekeerde koelkast begreep ik er echt geen reet van. Ik begreep echt gewoon niet van waar hebben ze het nou over. Omgekeerde koelkast. Maar dan moet je eerst begrijpen dat die koelkast die kolenfles niet koud maakt, maar de energie uit die fles trekt. Ja. Ik ben heel slecht voor natuur. Natuur kunnen pas niet mijn stekstof. “Nou, dan kunnen we elkaar de hand geven.” Maar dan omgekeerd de koeken. “Oh, daar ziet iedereen kijken.” En dan denk ik altijd van, zal ik dan hier het… Zal ik hier dan wel de sukkel zijn? Maar het is echt… Het is veel… Veel makkelijker als dat het lijkt. Ja, maar nieuwe technologie, zeggen mensen dan. En misschien komt er nog wel wat meer. – Nee, het is ook niet nieuw, toch? Wij Hollanders zeggen altijd, we gaan nog even wachten. Er komen misschien wel wat beters. Dat is er al jaren. De grondgebonden waterpompen bestaan al 50 jaar. Luchtwaterwarmte pompen. Het is een omgekeerde airco, heel onnobiedig gezegd. Het bestaat al jaren. Airco, dat is toch lucht-lucht? Lucht-lucht warmte pomp, ja. En hoe doen we dat daarmee? Nou, daar doen wij in principe ook niks mee, omdat je wil een stukje comfort in je huis creëren. Er zijn absoluut mensen die zeggen, ik hang mijn woning vol met airco’s, dat is prima. Ik hoef niet elke keer een waaiende wind over mijn hoofd heen als ik lekker voor de tv zit. Naar mijn mening is dat niet iets wat comfortabel is. Dus dat doen jullie niet? We kunnen ze aansluiten, maar hoe de markt nu is hebben we wel echt gezegd, we focussen ons echt op die waterpomp. Want er zijn zoveel, ook in die airco wereld, er zijn weer van die stunters die voor zoveel euro een aircootje komen hangen. Dat doe je niet. Nee, daar maken onze moteurs ook niet gelukkig mee. En als je dan een kleine bovenverdieping hebt en ik zeg nou ga ik toch met één kleine airco het hele bovenverdieping verwarmen? Dat kan heel goed kijken als je bijvoorbeeld zegt, er komt beneden een warmtepomp te staan voor het warme water en voor het verwarmen van de begraande grond. Dan kan het heel goed een keuze zijn om bijvoorbeeld, ben ik niet voorstander van, maar de mensen zeggen ik hang elektrisch radiatoren op mijn eerste verdieping en ik hang een aircootje op en dan, dat kan. Dat is verschil om inzicht en wat wij heel veel doen, wij leggen die mensen echt uit van wat naar ons inzien het beste is, hoe je dat het beste kan aanpakken. Maar ja, als een klant toch kiest om het op een, ik had laatst een klant die wilde gewoon de begaane grond, een waterpomp, 4 kilowatt, 70 vierkante meter, was helemaal niet spannend. En die had op zijn eerste verdieping lekker elektrisch radiatoren staan. Hij zei ik heb het daar nooit aan. En dan de keer dat het gebeurt, zet ik die aan. En dan is het op een zolder slaap ik en dan hang ik een aircootje op. Nou ja, prima, dan neem je alles door. Dat die mensen echt bewust zijn van, oké, maar die eerste verdieping, die kan je niet koelen. verdieping moet je echt met die airco werken is het goed dan hebben wij zijn niet om de mensen te overtuigen dat ze iets moeten doen hebben willen uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt en dan als je dan weet wat de afwegingen zijn waarom je iets wel of niet zou doen kan ik dan zelf een keuze maken ja nou ik ga straks mijn huis even bespreken met je dat lijkt mij een grote zoektocht in het leven. Dan hebben we nog de grondgebonden warmtebomp. De waterwater warmtebomp. Beetje gek want het is het is wel water water maar we doen daar iets een toevoeging in glycol en dan noemen ze het ook weer een brein water warmtebomp. Ik ga het opschrijven. Hoe werkt dat? Het is gewoon een hele diepe put in de grond. Ja ook daar zijn heel veel misverstanden over. Kijk eigenlijk binnen verandert er niet zoveel. Alleen we hadden een compressor buiten in de buitenunit en nu krijg je die compressor in de binnenunit. Want je moet die compressor ergens kwijt. Want vroeger haalden we energie uit het gas. Er zat een gasverbrander in die zeeweeketel. Nu haal je ergens anders energie uit. Dat deden we dus uit die buitenlucht. Nu haal je het uit die grond. Je hebt nog steeds een boiler en een buffer en een binnenunit. Alleen je gaat met die lust de grond in. Mensen denken dan, oh dan moeten we echt heel diep gaan boren want er zit enorm veel warmte in die grond. Tuurlijk dat is waar. Als je een kilometer diep gaat kan je enorme hoge temperaturen ophalen. Ik had hiervoor een podcast met de wethouder van de gemeente Renkum. Die gaan 4, 5 kilometer testen. Maar dat is voor heel andere toepassingen. Dan haal je er gewoon 100 graden uit. Dan kan je heel het dorp zo op die 100 graden zetten. Dat zie je heel veel gebeuren. Alleen met een grondgebonden waterpomp gaan we bijvoorbeeld, we hebben vaak stelregels. 5 kilowatt warmtepromp vermogen willen hebben dan moet ongeveer 150 meter diep gaan dan hebben we 5 kilowatt eruit. Ga je 10 kilowatt wil je hebben dan gaan we bijvoorbeeld 2 boringen met 150 meter doen. Want mensen denken van als ik nou 150 meter diep zit en ik haal dat 12 graden uit dan gaan we 300 meter diep dan hebben we misschien wel 14 graden. Maar dat is niet het verhaal. Het is zo, ook die grondgebonden warmtepomp doet niks anders dan de luchtwaterwarmtepomp. Hij haalt energie uit een temperatuur. Dus we stoppen de grond in 150 meter diep, die komt 12 graden boven. Uit die 12 graden onttrekt die machine bijvoorbeeld 14 graden. Dus het is -2. Nou, dan hebben we glycol. Dan stoppen we -2 terug in die lus. En die gaat alleen maar die lengte van die lus afleggen om terug te verwarmen naar die 12 graden. Dus eigenlijk leg je twee, je legt een lus. Ja een u, het is een u-lus. Dus als wij doen een boring 150 meter diep, dan gaat die hele lus in en dat is eigenlijk een u-lus. Dus aan het eind van de rit zit een bochtje, dus je gaat 150 meter naar beneden en weer 150 meter naar boven. En wat is de diameter van zo’n… 20 centimeter, het gat is ongeveer 20 centimeter. Die spoel boren we uit, dan gaan we met een hele grote palen systeem in en we gaan steeds dieper, spoelen we het water eruit, zetten we een soort dikmaker daarin, omdat het water, om dat gat onder druk open te houden. En dan staat die helemaal vol met water en die drukt tegen die wand dan. En op een gegeven moment zijn we op diepte, halen we al die pijpen terug. Dan doen we die lus, dat is eigenlijk een soort veredelde tyleenslang. Het is geen tyleenslang, maar het is een gelijk soort materiaal. Hoe hoog is die van die stenen? Die zijn 40 millimeter, dus 4 centimeter. Daar doen we een heel zwaar gewicht aan hangen. En we vullen die lus helemaal met water. En dan laten we hem helemaal naar beneden zakken. En dan ben je eigenlijk, laat me zeggen, klaar in de vorm dat we nog alle lagen die we doorbreken, je gaat door allerlei kleilagen en dan ben je verplicht om die weer af te sluiten. Een soort geoloog. Ja, je komt wel echt best wel eens wat tegen. Dat gaat ook niet altijd goed. We hebben nu net een klus achter de rug in Arnhem. Dat is echt een drama geweest. Daar kwamen we gewoon niet doorheen. Wat is er in Arnhem zo hard? Daar zijn we heel veel gesteenten tegen gekomen. Je boort en je spoelt, maar als er echt enorme kaaien in zitten, dat kan soms gebeuren. Dan kom je er gewoon niet doorheen. Daar zijn we met een andere oplossing bezig. Dat is nog heel vers, maar we gaan daar een oplossing voor vinden. Want uitrusten mag, maar opgeven nooit. We gaan de oplossing krijgen. Maar dat zijn ook leerscholen. want je hebt zo’n installatieschafje aan en daar zitten wel wat uitdagingen bij. Maar als je dan gaat kijken naar die lust, die gaat 150 meter diep, daar stoppen we een soort cementmiddel in, vullen we met grout, hoe ze dat noemen, en dan is eigenlijk het hele gat weer hersteld. Daar worden we ook op gecontroleerd, dat is iets waar je gecertificeerd voor moet zijn, en waar ook echt elk jaar een audit op komt en dat je ook echt gecontroleerd wordt op de klussen die je uitgevoerd hebt. Er zit echt wel wat regelgeving volgens mij vast. Ja, dat is… Zo’n 150 meter echte grond en het is pas aan het eind. Ja, dat is echt… Kijk, sowieso heb je altijd… Mensen denken heel vaak dat je met vergunningen te maken hebt. Dat is niet het geval. Je hebt met een meldingsplicht te maken. En het houdt in… Schimmeltechniek Duurzaam en Schimmeltechniek Drilling zijn echt twee aparte bedrijven. En wij duurzaam verkopen een waterpomp aan een particulier. En dan gaan wij een warmtepomp berekenen, een vermogen berekenen en wij bepalen bijvoorbeeld van daar moet een 10 kW warmtepomp komen. Dan leggen wij ons hele verhaal bij Drilling neer en Drilling gaat daar rekens om op loslaten. Die gaat bepalen, oké dat wordt de diepte, zoveel uur gaan we verwarmen, zoveel uur gaan we koeren, zoveel uur gaan we warm water maken en aan de hand daarvan komt een lengte uit die je nodig hebt. Dat hele pakket leggen wij bij de gemeente neer, dat is de melding. gaan kijken, zitten daar gekke dingen in, klopt het een beetje wat de meneer van Drilling geschreven heeft en dan is het gewoon eigenlijk akkoord. Dan hebben ze vier weken de tijd om te reageren op onze melding. Reageren ze daar niet op, dan is het ook goed, dan mogen we gewoon gaan starten. De meeste vragen is eventjes van, oké jongens, het is goed, maar we willen wel even een datum hebben wanneer jullie daar aan het werk zijn. Dan komt de omgevingsdienst langs, die komt gewoon even controleren. Nou, in Arnhem kwam die man controleren en zei van, jongens, heel veel succes, maar jullie staan hier nog wel even. Die wist het al. Die wist het al. Het ligt wel zijn waar je in Nederland bent, hoe koud je bent op een bepaald oppervlak. Of is dat een regel? Ja, kijk in Nederland zijn we heel aardig, waar dat aan gaat is het redelijk gelijk. Tuurlijk er zitten wel situaties in, dat je bijvoorbeeld in Wageningen, Wageningen hoog, nou ja dat zegt het al, daar zitten wel wat andere berekeningen in. En daar moet je soms al wat dieper gaan, maar dat is nog steeds om de temperatuur terug te krijgen. het net over 12 graden. Maar er kan ook gerust 5 graden boven komen. Is helemaal niet erg. Dan haalt hij nog steeds op 10 graden energie uit. Gaat hij met -5 graden terug, niks aan de hand. Dan heb je nog steeds 10 graden energie te pakken. Dus die 12 graden is ook niet een vast gegeven. Een bron die heeft ook zijn tijd nodig om, als wij bijvoorbeeld echt strak voor de winter aanzetten, dat is niet het beste moment. Maar dan gaat hij eerst in elkaar storten. Hij moet ook regenereren. Op het moment dat jij verwarmt, leen jij warmte uit de grond en in de zomer dan moet je koelen. Je moet koelen om weer die warmte terug te geven. En als je dat doet, dan behandel je die bron goed. Wat je leent, geef je terug en daardoor komt die niet helemaal in balans. Maar wel een heel… We hebben het probleem dat we maar drie maanden in de week… Sorry, drie maanden in het jaar koelen en negen maanden in het jaar verwarmen. even makkelijk gezegd. Als je een beetje passief huis hebt dan wordt het al een heel ander verhaal. Maar dat houdt wel in dat je dus je bron nooit helemaal in balans zal gaan krijgen. Als je je bron in balans zou kunnen krijgen en je zou exact zoveel verwarmen als uren en dat je zou koelen, dan is je bron eigenlijk oneindig houdbaar. Nu zeggen we altijd wel een 50 jaar garantie op een bron dat dat dat dat dat komt helemaal goed. Maar eigenlijk als je hem echt heel goed behandelt zou je wel 50 jaar met een bron. Het ligt ook aan hoe goed je je huis hebt geïsoleerd en welke Daar valt alles mee, absoluut. En wanneer kies je dan voor een grondgebonden warmtepomp? Nou ja, dat is tweeledig. Kijk, het feit dat een grondgebonden warmtepomp is het meest duurzame en het meest zuinig. Alleen je krijgt een stukje financiën. Aan de voorkant is een grondgebonden warmtepomp gewoon het allerduurst. Alleen daarna, als die er eenmaal staat, dan heb je de total cost of ownership, zoals we zou mooi noemen en die wordt heel laag. Je energieverbruik is bij een grondgebonden waterpomp veel lager want als het -10 buiten is staat hij nog steeds lekker uit de grond. Het enige wat er is is dat die dat water moet rond. Ja, exact. En die buitenhoed, die luchtwaterwaterpomp kijk die moet uit -10 dan wat gaan halen. Plus ook alle componenten van het buitenhoed buiten staan en nou ja dat heeft gewoon invloed op de levensduur. Die grondgebonden waterpomp dat lekker bij 20 graden binnen in de kast in de kelder waar dan ook en die zat lekker aan de ene kant 12 graden eruit te trekken en die heeft alleen die woning die die moet verwarmen en die luchtwaterwaterpomp die zat buiten eigenlijk even ja een beetje lom gezegd te vechten met die buitentemperatuur maar dat is ook het moment wanneer het huis enorm veel energie nodig heeft. Dus die staat al een beetje aan twee kanten krijgt hier op z’n donder dus dat dat dat COP van die grondgebonden waterpomp dat is enorm hoog die zit ergens op de 5, 5,5 dus dat is al veel hoger dan de prestatiecoëfficiënten van die luchtwatermachine. We gaan de COP zo nog even behandelen, maar ook wel, het is de domste vraag ooit, wat kost dat dan? Wat kost dat? Ja, wat kost een autootje? Ja, dat is een heel klein autootje. Ik wil een Tesla. Ja, die hebben we. Die hebben we. Nee, maar als je even heel kort de bocht voor een gewone standaardwoning, moet je ergens rond de 35.000 euro denken, zit er ongeveer 4000 euro subsidie aan. Wij zijn nu op een paar projecten bezig in het gooien. Dat is denk ik wel veelzeggend. In het soort huizen wat je daar krijgt, dan praat je ook echt installaties. Dat echt richting het ton gaat. Dus dat is voor een grondgebonden systeem. Als je dat om gaat rekenen, dan zal je een terugverdiende tijd van om en nabij de 15 jaar hebben. Dat is best lang. Alleen ze gaan er veel langer mee. Dus de teltekost op ownership. Hij is ook verreweg het goedkoopste aan het einde van de rit, maar je zit met die investeringen. Je moet wel totaal kost of ownership begrijpen. Zit er ook minder onderhoud aan dan? Nou ja, absoluut. Kijk, die grondgebonden waterpomp is eigenlijk niet anders dan die luchtwaterwaterpomp, want die compressor zit normaal in die buitenunit. En we hebben eigenlijk nog steeds die buitenunit zonder die ventilator. Die ventilator hebben we eruit getrokken en daar hebben we die lussen in de grond gedaan. Dus onderhoud is sowieso een heel stuk minder. Je hebt minder risico op componenten die kapot gaan. Plus wat ik net al zei, het staat lekker binnen bij 20 graden. Dat vindt zo’n systeem, zo’n compressor, veel lekkerder. Plus dat hij ook natuurlijk aan die bronzijde heel aardig weet waar hij aan toe is. Die luchtwaterwarmtepomp die gaat echt van -10 tot +30 in de zomer. Alle weers in vernoeden pakt die mee. Een grondgemonde warmtepomp is dat lekker op zijn plekje. Dus die heeft het op zich relatief makkelijk. En de grootste angst van warmtepompen is als ik hoor van maakt het heel veel lawaai? Ik zeg altijd ja het ligt eraan wat we in jullie kopen volgens mij. Maar maakt een grondgebonden warmtepomp ook gewoon geen lawaai? Een grondgebonden warmtepomp die maakt natuurlijk meer geluid binnen. Dus daar zijn gewoon eisen van. Kijk wat mensen heel vaak niet beseffen is een gewone cv ketel die jij thuis hebt hangen, de allernieuwste, een van de allerbeste, die maakt 51 dB geluid. En de mensen zijn daar aan gewend dan en dat is wel grappig, vroeger verkocht ik heel vaak CV ketels, dan verkocht ik altijd een Vajant en waarom? Dan zei ik altijd tegen die mensen, weet je nog vroeger dat dat grijzertje met dat haasje, dat is Vajant. Nou ja dat sprak, dat vonden me, oh ja dat herinneren ze zich. Een CV ketel, mensen zijn gewend dat een CV ketel geluid maakt, want ja het huis moet toch warm worden. Ja dus ik zet de verwarming, ik zet de thermostaat omhoog en je hoort poef en dan gaat de radiator gaan gloeien. Dan moet je het huis warmer krijgen. Daardoor weet je dat het huis warm is. Misschien niet eens dat het huis warm is, maar je hoort dat het warm is. Dat ding geeft 51 dB. Dan heb je een waterpomp, een grondgebonden waterpomp. Dan moet je niet op de dB af even daar aan ophangen. Maar hij moet ergens rond de 50 dB maximaal geven. Bouwkundigen moeten dan altijd een speciale muur omheen. In de nieuwbouw gebeurt dat gewoon. Dan mag hij niet boven de 30 dB in de eerstvolgende ruimte geven. Dat is gewoon te doen, dat is gewoon een standaard iets, dat is helemaal niet spannend. Dus ja, hij maakt geluid. Mensen mogen bij ons ook geen lawaai zeggen. Als mensen zeggen, maakt dat ding lawaai? Nee, hij maakt geluid. En de manier, als je naar een buitenunit gaat kijken, maar ook naar een binnenunit, de manier van opstellen, hoe zet je zo’n waterpomp neer, dat is heel bepalend of je last krijgt van het geluid van een waterpomp. En vooral de buren dan bestellen. Onder andere, zeker. even terug naar die luchtwaterpompen toch? Ja zeker. Want volgens mij is dat toch wel steeds de meest gekozen oplossing. Ja op het moment wel, we zien bij ons wel een hele verandering maar dat is natuurlijk ook door wat wij zijn gaan doen dat wij zelf, wij zijn een van de vier installateurs in Nederland die echt zelf een boorgetoren hebben. Dat is echt wel uniek en En dat geeft wel aan dat de klanten die bij ons komen vaker voor die grondgebonden kiezen omdat ze daar speciaal naar op zoek zijn. Dus we zien wel een verandering. Dat komt omdat je vrij exclusief bent. Dus die zijn echt op zoek naar je. Ja, die zijn echt op zoek inderdaad. En nou, 70% verkopen we nog de luchtwaterwarmtepomp. Want aan het einde van de rit is iedereen ervan overtuigd. Oké, die grondgebonden, dat is het allerbeste. Dat is de Rolls-Royce, de Mercedes, noem het maar op van de systemen. Maar dan komt er ook heel simpel een budget verhaal om de hoek. Nou ja, zo simpel is het. Nou ja, een lucht-water-warmtepomp is meestal de helft van een grondgebonden systeem. Dus voor een beetje normale woning betaal je rond de 17-18 duizend euro voor een compleet kant-en-klaar geïnstalleerde lucht-water-warmtepomp. Daar gaat nog 3 duizend euro op subsidie vanaf. Dan kom je op een richt bedrag. Ja, dat is mooi. Ik hoor de offerten al. Ik wil zeggen. Maar dan kom je een beetje, heb je een beetje, kijk, het lucht-water- en de grondgebonden, zit niet zo heel veel verschil in de werking. Je hebt een buffer nodig, je hebt een boiler nodig, je hebt een binnenunit nodig. Alleen met een grondgebonden waterpomp moet bijvoorbeeld veel meer geïsoleerd worden. Dat zijn allemaal dingen, er komt vanuit de bron komt er, wij werken al met kopige leidingen, komen gewoon dikke gedimensioneerde leidingen binnen. Dus je hebt daar best wel wat meer werk aan. En daarom is een grondgebonden in het algemeen wat duurder. Je hebt de boring uiteraard. Er is een heel transport, er komt een vrachtwagen met een trailer. Ja, dat is echt, dus er gebeurt ook echt wel wat. Mensen denken, ja maar kan het bij mijn rijtjeshuis? Nou dat is af en toe zeker wel een uitdaging, maar we krijgen het nog elke keer voor elkaar. Maar die luchtgebonden waterpomp, ja dat is gewoon een hele goede investering die redelijk snel terug te verdienen is. Je ziet nu wel dat het echt met vijf, zes jaar goedkoper is als een cv-ketel. Nou ja, terugverdiend tijd willen wij het aantal nooit al te veel over hebben. Nee maar dat hoeft ook niet altijd. Je gaat ook niet de terugverdiend tijd van je televisie in de e-mail opverkopen. Exact, zo meteen dan is er geen terugverdiend tijd meer te berekenen want dan is je cv-ketel weg. Dus wij hebben het vaak gewoon over wat zo’n ding kost. En hoe comfortabel je woning wordt zonder grasaansluiting. Precies, vooral dat comfort is enorm belangrijk want nou ja we kijken allemaal kassa radar al die nou ja ik zeg al het onzin verhalen want ik ben niet overdreven bij de hand maar je ziet eigenlijk al meteen bij die verhalen precies wat misgegaan is. Waar gaat het dan mis? De woning is gewoon simpelweg niet geschikt of de installateur die heeft maar gewoon doe maar een pompje totaal totaal geen benul. Kijk bij ons is er ook best wel eens een keer wat fout gegaan heel simpel wij zijn ooit begonnen en nou dan doe je ook wel eens een fout maken want het staat gewoon op op op op het staat of valt bij de berekeningen. Nou ja dan heb je een paar hele mooie vuistregels en die vuistregels is wel heel leuk dat je ziet dat je toch elke keer weer heel erg dat het 9 of 10 keer gewoon klopt die vuistregels dat is puur praktijk ervaring. Laten we ze noteren. Vuistregel 1. Ik heb geen muziekje erbij. Nee nou. Vuistregel 1. Het behoort heel simpel het gasverbruik van je woning. Je gasverbruik kan je op zich heel makkelijk met de Fuse-regel omrekenen naar je vermogen van je warmtepomp. En als je gaat kijken… – 750 cc. 750 cc. Dan praat je ongeveer… – Er komt een grote vrachtwagen voorbij ondertussen. Het is druk buiten. Een trekker. We zitten in Barneveld. – Een trekker. – Jij hoort dat meteen. Welk merk? Chandier, uiteraard. Uiteraard. – Gasverbruik. 750 kuub kan je ongeveer bij omgaan, wij denken dat je een beetje rond de 4, 5 kilowatt uit zou komen. Wij rekenen altijd met elke 1000 kuub is 5 kilowatt waterpomp vermogen. En dat kan je dan ook een beetje omrekenen, want dan heb je de vier kilometers van je woning en daar heb je ook waarschijnlijk een iets een idee bij. 90. 90 vierkilometer. Nou als je daar een nulletje achter zetten. 900. Dan mag jouw gasverbruik niet boven die 900 uitkomen, dan zit jij heel mooi onder. En als je dan die 90 vierkante meter keer 45 watt doet, 45 watt is een beetje de nieuwbouwnorm voor een woning. Dan doe je 90 keer 45 watt, dan zal je ook om en erbij die 4 aan 5 kilowatt uitkomen. Dan hebben we de theorie en de praktijk naast elkaar gelegd. Dan wil ik nog wel weten, kookje op gas heb je, gashaard in huis is de zweeketen wel echt het enigste wat je gebruikt op gas. Nee, nee, nee. Het was echt heel koud, zo mijn houtkachel aan. Ja, de houtkachel. Ja, is niet spannend om te roepen. Nou, ja, wij zijn er nog niet zo vies van. Dus ik stook nog lekker af en toe een blokje hout. Maar dat denk ik ook, want dan kun je dus vrij makkelijk over op een vrij simpele wapen. Ja, maar als je het zo gaat benaderen, dan zeg ik van, dan heb je natuurlijk alweer handelsvermogens wat er in de markt aanwezig is. En dan zou ik zeggen dan gaan we gewoon 5 kilo water aan het pompen, want leuk die open haard, maar als je morgen onder een bus loopt, dan wil de ander die er woont ook gewoon zijn huis verkopen. Je haalt hem eruit en die wil gewoon zijn huis verkopen. Ja en je verkoopt je huis en je kan daarin kiezen van ga ik nou dat huis helemaal naar mijn eigen wensen, hoe ik dat gebruik, of moet de volgende er ook gewoon in kunnen. Je moet hem niet onverkoopbaar maken. Nou is dat in deze markt vrij onmogelijk. Je weet het niet, dus als je naar gaat kijken en dan ga je naar het realistische werkelijke verbruik kijken en het theoretische verbruik en als je daar gaat kijken dan is er in de markt dan zou je rond die 5 kilowatt uitkomen heb je iets iets over dan dan dan zeggen mensen ja maar je moet een waterpomp nooit overdimensioneren nou daar hebben wij nog andere trucjes voor dat is het volgende waar je op neer gaat komen je gaat dan op een gegeven moment kijken ik heb mijn waterpomp vermogen eigenlijk bepaald. Vuisregel 2 komt er nu aan. Ja even terugkomen op dat vermogen. Mensen zeggen dan laten we een waterverliesberekening maken, kan helemaal maar het mooie is dat ze dan 3, 4, 500 euro uitgegeven hebben en tot de conclusie komen dat ik gelijk had. Dus dat is, nou ja dat, maar in ieder geval. Het is toch een beetje erg geweest. Ja inderdaad, inderdaad. Dan ga je naar je warmwaterverbruik kijken en het mooie is, kijk wij zijn grondgebonden bovengronds getestificeerd wat ik al zei en dat worden we gecontroleerd en er zitten allemaal rekenmodules in hoe je warmwaterpuffers en dat soort vermogens moet rekenen. Bovengronds bij een luchtwaterwaantromp is dat niet anders eigenlijk. Dat zijn dezelfde regels en dat wijkt niet veel van elkaar af. Alleen een luchtwaterwaantromp mag iedereen aansluiten maar ook daar is getestificeerd voor. Daar is ook bij de ISO gewoon papieren voor te halen en er zit ook gewoon regelgeving in. Nou dan gaan we naar het boiler verhaal kijken. Hoeveel warm water ga je nou gebruiken in je huis? Ja wat is het verschil tussen lekker je huis verwarmen en lekker douchen? Ja dat zijn inderdaad. Je hebt een boiler nodig. Absoluut, absoluut en dat kunnen behoorlijke kanonnen zijn maar het kan ook nog zijn dat je een heel mooi all-in-one koelkast model, het heel mooi kan op een vierkante meter kan plaatsen. Nou dan willen wij ook wederom welke dingen weten. Als je het theoretisch gaat bekijken gaan naar de aantal slaapkamers in de woning kijken. Die weet je als het goed is? Ja, twee en een klein kantoortje. Dus ja, drie kamers boven. Ja, dus drie slaapkamers. Dan zeggen we altijd drie plus één, want in één ruimte slaapt waarschijnlijk altijd twee personen. Dus dan zouden we echt vier personen kunnen wonen. Ja, klopt. Dan wil ik ook altijd graag weten van wat woont er werkelijk? Want dan kunnen we daar een afweging in maken. Dan woon je met z’n tweeën, met z’n drieën, met z’n vieren. Wij wonen met z’n drieën. Met z’n drieën. Nou, dan heb je dus de theoretische module als je gaat kijken naar vier personen moet je 40 liter per persoon rekenen dus dan kom je als het goed is op 160 liter uit. Dan gaan we kijken is er een bad in de woning of is er een mogelijkheid tot een bad in de woning. Dus we hebben gewoon een heel simpel douche en ik heb een douchemuntjesautomaat dus je mag 5 minuten douchen. Dat zeg ik ook tegen mensen van als je echt zou gaan dan moet je zo’n kippen douchemuntjesautomaat kopen. Of op de sportschool gaan douchen. Die horen we ook heel veel. Voor mij verplaatst je het probleem dan, maar dat is uit. Ik ben ook een nat stemmer, dus ik toest bijna nooit thuis. Nou, kijk, ideaal. Maar als je dan naar die vier personen gaat, dan heb je die 160 liter. En het enige wat je dan nog moet rekenen, is dat je een toeslag krijgt. Zo’n boiler, die zetten we heel mooi op een temperatuur van 55 graden. En die heeft gelaagdheid. Dus die boiler, die warmte gaat op elkaar liggen. En onderin die boiler is het kouder dan bovenin die boiler. Dus dan moet je een factor 1,2 overheen doen. Dan hebben we die 160 plus 32 zit je op de 196. Dus in jullie geval zou een 196 liter boiler prima zijn. Meer dan genoeg. Meer dan genoeg, alleen dan ga je kijken. Dan heb je dus ook nog de werkelijke manier hoe er nu geleefd wordt. Dus dat zijn drie personen. Dan zet je 120 liter plus die 1,2 en dan zit je ergens op rond de 140, 150. Dan ga je kijken wat is er nou in de handel te krijgen want daar zit je natuurlijk aan vast. Als je naar de all-in-one modellen gaat kijken zie je vaak dat er rond de 180, 220, 230 liter zijn de all-in-one modellen. Dan zeggen wij je hebt op die 196, dus neem bijvoorbeeld een 230 liter all-in-one model. Dan heb je de techniek en de boiler in één en hoef je alleen nog maar een buffer bij te zetten. Ga je naar de losse componenten kijken, dus de techniek hangt eigenlijk in een soort cv ketelkast. Naast dat de boiler los, dan is het 150, 200, 250, 300. Dan zou je kunnen zeggen ik ga gewoon strak op die 200 liter zitten. Ja en dan is het gewoon niet strak 10 minuten een kwartier af elkaar douchen. Precies, nou en als je dat dan voor jezelf beseft, meestal zit er dan wel een vrouw naast. Nee maar hou eens eventjes. Nee jij kent die van mij nog niet, die is veel ontzamer dan ik. Oh kijk, dan is het goed en als dat maar een beetje heel bewust van oké, Als dan zometeen die vierde of die vijfde onder de douche stapt, dan weet je, oh ja, ik heb toen bij Patrick ervoor gekozen om die 200 liter boiler. Dus dat wil je nou iemand in de gang zrillen dat het water op is. Dan denk jij, ja mij. En dan denk je van, oh ja, dat heeft Patrick gezegd. Maar dat heeft ook te maken met of je een spaardouche hebt. Als je maar 5 liter per minuut en je doucht 5 minuutjes, 25 liter. Dat is inderdaad. En dat zijn allemaal van die vragen die we dan telopens een beetje in het gesprek proberen uit te vissen. Hij had zo’n douchekop van een meter en komt daar, weet ik wat, 20 liter per minuut uit. Ja, kan je nog steeds een 200 liter boiler nemen, maar dan ben je met 10 minuten wel uitgedoucht. – Oh, klaar! – Ja, ja. Dus dat is, zo maak je die bewustwording en dan kan je gaan kiezen van oké, ik neem dit of ik neem dat en dan kan je daar een soort van gevoel bij krijgen en dat je heel bewust bent van waarom je ergens voor kiest. En kijk, een boiler, ik vind het zelf persoonlijk niet zo spannend, Want kijk, die boiler wordt, neem je nou een 300 liter boiler op plaats van die 200 liter boiler, ja, dan die boiler gaat een 2 graden, 3 graden per dag verliezen. Nou in de winter zeggen wij dan heel mooi dat trekt je woning in, dus dat ben je niet kwijt. Nee, nee. Maar het is niet enorm veel, kijk dat is een beetje het verschil van kom je echt die klant binnen bij ons die echt mega idealistisch is en die dat echt perfect zo heel heel ver terug wil brengen naar het minimale. Dan kan je daarvoor kiezen. Steek zijn vinger op hier. En er komt ook iemand binnen van ja joh. Ik wil gewoon mijn regen douche blijven houden. Drie keer in de bad. Wat je vaak meemaakt. Die vent die wil een warmtepomp. Ik vind het allemaal prima als ik maar gewoon kan douchen. En ik gewoon een half uur onder douche kan staan. Dan weet je dat je daar rekening mee kan houden. Twee keer drie hoeveel. Precies. Het gebeurt inderdaad. Het gebeurt serieus zulke aantallen. Als je maar dan heel bewust bent waarom je dat soort dingen doet. Kijk ik ben er niet om de mensen te gaan vertellen hoe ze dat moeten doen. Maar we willen wel graag laten zien dat ook zo’n warmtepomp systeem ook gewoon prima, gewoon comfortabel is en dat het niet anders is als anders. Als wij dat ding geplaatst hebben, dan gaat de deur dicht en dan mag je hem gewoon vergeten. Dan mag je gewoon de installatie vergeten. Dat is het idee erachter. Hoe je daar zelf mee om wil gaan, hoe je tot stand komt, hoe je de installatie kiest, daar kunnen we gewoon lekker over hebben. Dan heb je naast het vermogen en de boiler, komen we ook nog bij de buffer. Is dit vuistregel 4? Ja, er komt nog zeker een verhaaltje achteraan. Ja we zitten op drie kwartier, we kunnen nog eventjes. Ah kijk, ik heb nog even. Maar als je naar het buffer gaat kijken, dat is ook echt iets waar heel veel meningen over zijn. Alleen ook daar zit weer een stukje regel achter. En een buffer, heel veel zijn geworden dat er helemaal geen buffer nodig is of een heel klein buffer. Maar nou in jouw geval heb je. Wat doet een buffer? Laten we daar eens beginnen. Een buffer brengt rust. Dat kunnen wij af en toe wel gebruiken. Dat is fijn. Ja, rust is echt.. Zer. Ja, absoluut. Dus een buffer brengt rust in de installatie. In verschillende vormen. Je kan met een luchtwaterwaantpomp, heb je bijvoorbeeld als het 4 graden buiten is en de lucht gaat door de waterpomp heen en onttrekt daar 8 graden uit, dan komt er -4 lucht uit. Bij 4 graden is de luchtvochtigheid enorm hoog. Dus jouw wisselaar aan je waterpomp gaat aanvriezen. Rijp, zeggen ze ook wel. Wordt hij helemaal mooi wit, helemaal dicht. Schitterend mooi gezicht vind ik dat dan weer. Het apparaat gaat niet meer werken. Dus wat krijg je? Hij moet zijn systeem omdraaien. Hij moet hem gaan defrosten, de-ice’en. Dus hij moet zijn energie van binnen uittrekken en naar buiten brengen. Nou, daar heeft hij warmte voor nodig. Ga je nu geen buffer plaatsen of een te klein buffer, dan trekt hij dat bij wijze van spreken als je vloerverwarming hebt, voel je dat gewoon onder je voeten vandaan, want hij gaat dat vier keer per uur doen en je temperatuur in je woning gaat naar beneden. Omdat hij dat gewoon niet meer trekt. En dat is een comfortklacht, zoals we dat zeggen. Dan krijg je discomfort. Als je dan een buffer berekent, een buffer nodig gebruikt, dan heb je een goed buffer daarvoor nodig om dat uit je buffer te pakken. Dat is één. Dan houdt jouw woning gewoon heerlijk de temperatuur vast. Hoe maak je dan een buffer? Een buffer is gewoon eigenlijk een heel simpel dom vat met vier gaten waar we verkoppeling in draaien en het is eigenlijk een open verdeler. Het is gewoon één grote bak water eigenlijk en daar zit eigenlijk een opslag water in en dan moet je dus zometeen de liters berekenen van wat heb je daar nou voor nodig. Nou dat gaan we zo even doen. Heeft jouw warmtpomp ook nog eens een keer een driewegklep. Net zoals vroeger, gewoon de oude cv ketel. Is die bezig om jouw boiler te verwarmen voor je douchewater, het sanitaire warmwater, zoals dat ze mooi noemen. Of jouw cv, gewoon je cv installatie, je afgiftensysteem. Hij kan ze niet allebei doen. Op het moment dat jij die boiler aan het verwarmen bent, dan is dat buffer geladen. Er zit een temperatuur in, wij doen altijd een stooklijn in de machine zetten. Wij zeggen bij -10 stoppen we bijvoorbeeld 40 graden in en bij +15 stoppen we 30 graden in het systeem zodat je het meest efficiënt mogelijk de woning stookt. Want elke graad die je minder stookt is 2% rendement. Dus je wil zo laag mogelijk temperatuur door je systeem in halen. Als je dan gaat kijken, hij is lekker de boiler aan het verwarmen, dat buffer is op temperatuur gebracht het is -10 buiten dus er zit een heel buffer met 40 graden water in het buffer. Dan kan gewoon het afgiftesysteem gewoon nog lekker op dat buffer draaien waardoor dat moment dat die warmtepomp bezig is voor die boiler eigenlijk veel korter wordt en jouw temperatuur veel constanter blijft in de woning anders zakt hij daar ook weer in weg. Helder. Ook een stukje comfort. Nou dat is de tweede punt van een buffer. Maar dan krijg je nog een heel ander verhaal en vroeger had je gewoon aan-uit warmtepompen. We praten net over een 5 kW waterpomp en dat ding ging gewoon vol gas, 5 kW met 200 naar Oostenrijk toe en dan weer stoppen en dan weer 200 en dan weer stoppen. Ja, dat wil je anders. Gewoon eventjes gemiddeld genomen kan een waterpomp, die kan tegenwoordig moduleren in feurte techniek. Dus dat ding kan tot 30% van zijn maximaal vermogen terug moduleren. Als je die 5 kW warmtepomp hebt, dan staat hij ongeveer rond de 1,7 kW. Dat is het minimale wat hij wil geven als hij start. Nou, dan is er nog weer een regel. Dat elke warmtepomp maar 6 keer per uur aan of uit mag slaan. – Dat wordt niet makkelijker. Nee, maar die regel is er wel. Alleen dat weten heel veel mensen niet. Dus dat is elke 10 minuten. Elke 10 minuten. Meer mag dat niet. Maar dat is 600 seconden 10 minuten. Dus dan komt er een heel mooi rekensommetje aan. Maar dat is weer naar mijn mening hakken over de slootwerk. Dat is het minimale eisen. Wat ik in het begin al zei, minimale eisen. Daar heb ik een broertje dood aan, dat vind ik vervelend. Maar dat is alleen maar van, als je dat minimaal doet. Start en stop, dat is iets waar een compressor heel veel moeite mee heeft. Het geeft geluid. Ja, het gaat slaag aan. Ja, en het is de levensduur van je installatie wat enorm verkort wordt. Dus dat buffer is, daar gaat echt niet alleen naast comfort, maar naast het behoud van systeem enorm belangrijk. Dan hebben wij net een keer 1,6 1,7 kilowatt geroepen. Nou als je dan een rekensommetje komt heb je te maken met de waterdichtheid van water dat is 4,2 gigasjoule. Dat is even een dingetje waarmee te maken hebt dan heb je een temperatuur sprong die je wil maken dus je wil het water op het 5 graden verwarmen dus heb je een delta T van 5 als temperatuur sprong en die 4,2 gigajoule die doe je dan keer de 5, dus 21 komt het erop uit. Ik heb het te vaak gedaan. En dan heb je het minimaal vermogen 1,7 keer die 600 seconden. 1,7 keer 600, nou laten we dat even ergens op de 1000, 1100 houden. Dus dan moet je die 1100 delen door die 21. Ik gok dat we ergens rond de 50 uitkomen. Dan heb je dus eigenlijk het sommetje gemaakt om hoe groot jouw buffer moet zijn om je warmtepomp minimaal die 10 minuten aan een stuk door te kunnen laten draaien. En dan zeggen mensen weer, maar je hebt nog systeeminhoud, je hebt naregelingen dingen heb je tegenwoordig de boel kan dichtlopen. Dus 50 liter is dat minimale. Dus je hebt 50 liter buffer nodig van minimaal. Ja en dan gaan wij ook even kijken, wat heb je nou voor ruimte in je woning? En dan kan het gewoon zijn dat wij zeggen pak even lekker een 100 liter buffer, want dan heb je gewoon… Is beter voor je systeem, is beter voor je comfort. Met de hakken ben je ruim over de sloot heen en dan heb je dan een 100 liter buffer. En dan is het ook hoe snel ik ook praat en hoe moeilijk de rekens op met je ook lijkt, maar dat is echt, het stelt niks voor. Alleen ik praat veel te snel. Nou valt mee. Maar dan begrijp je waarom je een bepaald vermogen in je woning genomen hebt. Je begrijpt waarom je nou een bepaalde boiler inhoud genomen hebt en je begrijpt waarom je zo’n gek buffervat hebt hangen. Volgens mij weet niemand dat je een buffervat nodig hebt bij een warmtepompt. Tenminste niet als je begint met omroepen. Er zijn ook fabrikanten die gewoon nog steeds keihard beweren dat je geen buffer genodig hebt. Daar kies jij niet voor. Nee, daar staan wij anders in. En dat is wat wij zeggen, wij gaan voor een lange levensduur, een hoog comfort en nou ja heel simpel, wij leggen uit waarom we iets doen. Er zal altijd iemand de hoek om komen die zegt van ja maar Patrick ik weet het veel beter en wat jij zegt klopt niks van en het kan allemaal. Je kan het op verschillende manieren toepassen alleen wij zien gewoon wel en misschien klinkt dat heel arrogant, maar wij hebben pas vier jaar de gang en we hebben wel enorm succes doorgemaakt en we hebben gewoon enorm veel klanten die gewoon enorm tevreden zijn over hun installaties. De rendementen die kloppen ook in het algemeen, wat gaat dat ding nou aan stroomverbruik, dat willen mensen ook graag weten. Dat was nog één vraag van mij, klopt. Ik had niet anders verwacht. En dan wil ik nog even één vraag stellen, van hoe weet je dan wat je moet hebben, want volgens mij weten we dat dan, we hoeven geen merken te noemen. Nee, nee, nee. Wat heel belangrijk is en dat is wel heel grappig. Je hebt allemaal merken en types en dat hebben ze allemaal. Die verkopen een bepaald vermogen waterpompen. 16 kilo wat waterpompen, helemaal geweldig. Alleen die waterpompen worden uitgerekend op -7, 0 en +7. Dan worden die COP’s bepaald. Dat is natuurlijk hele belangrijke getallen waar hun machine gigantisch goed moet presteren. Net zoals het bereiken van je elektrische auto en de WLPT. Wat je dan krijgt is dat je 16 kW waterpomp hebt. Dat is leuk, maar dan blijkt 19 keer dat die 16 kW bij +7 daar is dat vermogen. Heb ik helemaal geen boodschap aan. Ik wil weten wat dat ding bij -7 doet. Want dan hebben we dat maximaal vermogen nodig. En dan zie je vaak dat bijvoorbeeld die 16 kW waterpompen heel vaak maar 11 of 10 doen bij -7. Dus wij moeten echt kijken naar die waterpomp die echt dat vermogen wat we net bepaald hebben, dat het bij -7, -10, daar praten wij altijd een beetje tussen, daar heb je hele mooie diagrammetjes voor, dat die daar dat vermogen geeft. Dat is heel belangrijk. Dus iets verder kijken dan de specificaties op de dosis. Het kan heel goed zijn dat ik je een 7 kW machine aanbied, dan zeg je, maar Patrick, we hebben net heel veel gesprek gehad, dan vragen we toch vijf. En dan zie je dat de ding 5,3 doet bij -7 en bij -10 doet hij nog ongeveer vijf. Dat komt goed uit. Dat is een expertise. Ja, want er zit natuurlijk een elektrische element in zo’n machine. En dan zegt de gemiddelde loodgieter, “Ja, maar als het dan echt koud wordt, springt dat elektrische elementje even in.” Maar het verschil tussen die 5 kW en die 7 kW die we aan het pompen op papier hebben, is misschien een keer 250 euro. Want het is eigenlijk dezelfde buitenunit, dezelfde binnenunit. Het zit alleen een iets dikkere wisselaar, iets andere compressor in. Dus je gaat het eerste winter al op dat elektrische element verstoken. Omdat je COP1 gaat verwarmen. Dus het is heel belangrijk dat wij rekenen in die machines echt uit dat die gewoon constant gewoon op zijn eigen kracht kan draaien. En dan heb je een backup element waar je met de kerst aan de kalkoen zit en dat ding springt eruit. De buitenhoeder doet niks meer. Een vegetarisch kalkoen in dit geval. Ja, ook goed. Dat mag allemaal. Maar dan heb je in ieder geval het elektrisch backup element. Echt als een backup element om je te redden. Om je op dat moment gewoon lekker bang te houden. je het echt nodig hebt en niet de helft van de tijd. Precies, voor als er wat fout gaat. Het backup element is voor als er wat fout gaat. Zo zien wij het. Er zijn wel meerdere die het allemaal anders zien. Maar dat is waarom wij vinden… En dat ik je vertrouw ondertussen. Dat probleem hebben we al aardig vaker. Daarom zijn we zo druk. Ik ben wel blij dat je tijd had voor deze podcast. Ja elektriciteitsverbruik, want dan heb je het over elektriciteitsverbruik. Want nou. Nou ja, er zit wat. Ik had het met die grondgebonden waterpompen al eens een keer over. Uren dat zo’n machine draait op verwarming, op koeling, op warm water, die heb je met een luchtwaterwarmtepomp niet anders. En die luchtwaterwarmtepomp draait gemiddeld, en daar zijn ook wat gedachten over, maar 1500 uren draait die gemiddeld. Als je dan gaat kijken, dan heb je nog een COP-verbruik nodig, de prestatiecoëfficiënt. Je trekt 1000 watt elektro uit de stopcontact en als je dan een COP van 4 hebt, dan maak je daar dus 4000 watt warmte van. Als je dan gemiddeld gaat kijken zie je vaak dat een warmtepomp heel slecht op warm water draait. Als je op warm water hebt, heb je een COP van 2,5. Door de stijging van gasverbruik tegenwoordig is het heel interessant geworden om op warm water te maken. Dus je hebt een COP van 2,5, maar dat doet hij met 20% van de tijd met warm water. Voor de solitair hebben we het over. Dan heb je de verwarmingstijd, 80% van de tijd doe je verwarmen van je woning. En dan heeft hij een COP van 4,5. Nou, als je dat een beetje door elkaar husselt, kom je op een COP van 4 gemiddeld uit. Nou, we hebben net bedacht dat we een 5 kW warmtepomp gaan plaatsen. Maar die 5 kW warmtepomp, die zal 1500 vollasturen draaien. Kom op 7500 uit, als ik het helemaal goed heb. En als we die 7500 dan door die COP van 4 delen, dan kom je op 3750. Nee, dat zeg ik verkeerd. Sorry. En dan ga ik fout. Het wordt toch veel mooier? Het wordt veel beter. Ja, ja, ja. 1900. Even, 1850. Maar wat wij dan zeggen, en kijk, wij willen niet dingen te mooi maken. De COP is niet te mooi voorgesteld. En dan zeggen we gewoon, zo’n machine als dit gaat 2000 kWh op jaarbasis gebruiken. En dan durven wij ook gewoon onze handen voor het vuur te tekenen. zie je gewoon dat hoe wij dat allemaal berekenen dat het ook eigenlijk ja altijd gewoon wel klopt in die vorm. En dat is wel ja dat is dat maakt ja dat is een stukje expertise wat wij die in die vier tijd opgebouwd hebben en wat ja ja eigenlijk altijd wel blijkt te kloppen. En dat is zo zo makkelijk is het eigenlijk om je warmtebom te selecteren. Volgens mij zijn we rond toch? Ja, de handtekening mag komen. Ja, ik maak me een offerte dan. Hé, tof. Leg je dan ook de zonnepanelen of heb je daar… Nee, daar zijn we sinds 1 januari mee gestopt. Wij zijn met Schimmeltechniek Electro zijn we vorig jaar gestart, hebben een bedrijf bij betrokken. Bleek de klik toch niet helemaal te zijn wat we verwacht hadden. En nou ja, de zonnepanelenmarkt vind ik een lastige markt. Ik heb passie voor mijn werk, passie voor mijn warmtepompen en ik kan gewoon geen voor die zon op Nederland krijgen. Er zullen hele andere mensen enorm goed in zijn. En ja, die waterpompen, daar kunnen we nog de hele dag over praten. Ik vind het geweldig. Ik wil nog wel een keer terug. Ik wil nog een keer op locatie komen. Dat gaan we echt binnenkort een keer doen. Ik hoorde jou iets met Arnem zeggen. Nou, als hij weer doorgaat, dan kom ik op locatie. Doe mijn podcast op locatie. Dat kan gewoon. Vind ik heel leuk. Zullen we gewoon voor nu afsluiten? We zijn bijna een uur bezig. Ik heb toch altijd nog één vraag. Wat betekent duurzaamheid voor jou? Duurzaamheid betekent voor mij dat we op een andere manier moeten gaan leven met z’n allen. Dat klinkt heel zwaar, maar op een andere manier leven is iets, verandering voor mensen dat is het grootste probleem van een mens. Als je zegt dat je moet veranderen, dan krijg je enorm veel weerstand. Alleen wat ik met de duurzaamheid probeer te laten zien is dat het juist heel gaaf is dat het echt gewoon leuk is en dat je eigenlijk niet zo heel veel hoeft aan te passen. We zetten de warmtepomp neer, je legt die zonnepanelen neer, je doet de deur dicht en je bent het vergeten. Daar hoef je je leven niet op aan te passen. Je kan gewoon dingen iets anders doen. Je kan gewoon lekker een biertje drinken, je kan lekker gaan motorrijden. We hoeven niet 100% alles goed te doen. Als je 80% gewoon je best doet, dan kan je nog 20% best eens een keer wat zondigen. En dat is heel simpel. Ik ben daarna echt een boer en ik ben opgegroeid met vlees. Vlees moet je eten. Maar vroeger stond er ook niet zeven dagen in de week vlees op het muur bij die Neanderthaler. Die moest er ook gewoon achteraan rennen tot hij naar ons woog. En dan had hij misschien eens een keer een stukje vlees. En we zijn met z’n allen alleen maar, en ik ben zelf ook, kijk ik hou van het leven. Ik vind dingen leuk, maar we zijn ons alleen maar aan het, het kan niet op. Het houdt niet op. Ga maar door. moeten gewoon bewuster worden, wat meer nadenken over wat je doet en misschien dat je er ook wat meer van geniet dan. Dus ik weet echt niet dat ik zeg van, joh want degene die me kent van 20 jaar geleden die kijkt me aan en die lacht me uit, wat heb jij het over? Want ik heb in elke Polonaise door het hele land wel gelopen. Dus dus dus. Daarom zijn we voor de foto’s even gevonden. Ja inderdaad. Maar ja gewoon een beetje wat meer nadenken en gewoon simpele stappen. Dit is een enorm bedrag wat je betaalt als systeem, maar het is niet moeilijk, het is niet ingewikkeld en het werkt gewoon. Al die praatjes dat het niet zou werken, onzin. Het werkt gewoon als je de goede mensen treft die het kunnen. Geruststellend en wijze woorden Patrick. Absoluut. Super, dankjewel voor dit enorm leuke gesprek. Ik kom nog een keer op locatie langs om de Lantepoem te kijken. Kom ik ook hier in het Experience Center kijken, want dat hebben we eigenlijk nog niet gedaan. Nou, voeren we voor nog een keer een mooie aflevering. Alle onderwerpen die we vandaag besproken vind je terug in de show notes. Ik ga je uitnodigen om nog wat meer werk te doen. Ik heb de vuist nog eens meegeschreven, maar ik denk dat die heel interessant zijn. Heb je vragen of ken je iemand of wil je zelf komen vertellen in de podcast over duurzaamheid? Mail dan naar info@do-duurzaam.nl of check doe-duurzaam.nl voor het contactformulier voor nog een heleboel andere podcasts en artikelen over duurzaamheid. Dank je wel Patrick. Geen dank, leuk. Tof. [Muziek]